.jpg) |
| Chân dung Lã hậu (nguồn baike) |
10.
SỬ KÝ TƯ MÃ THIÊN
(Tư Mã Thiên)
Lữ
Hậu Bản Kỷ
1. Lữ Thái Hậu là vợ của Cao Tổ từ lúc còn hàn vi, sinh Hiếu Huệ Đế, con gái là Lỗ Nguyên thái hậu. Khi Cao Tổ làm Hán Vương, lấy Thích Cơ, người Định Đào, rất yêu quý, sinh Triệu Ẩn Vương, tên là Như Ý. Hiếu Huệ là người nhân từ, yếu đuối; Cao Tổ cho là không giống mình, thường muốn phế truất, lập Như Ý là con của Thích Cơ: “Như Ý giống ta”. Thích Cơ được Cao Tổ yêu, thường đi theo nhà vua đến phía đông cửa ải, ngày đêm khóc lóc muốn lập con mình để thay thái tử. Lữ Hậu tuổi cao thường ở nhà, ít khi gặp mặt nhà vua, cho nên càng bị bỏ rơi. Như Ý được lập làm Triệu Vương, đã mấy lần suýt thay thái tử. Nhờ có các quan đại thần can ngăn và nhờ có mưu kế của Lưu Hầu cho nên thái tử mới không bị truất (1).
Lữ Hậu là con người cứng rắn, quyết đoán giúp Cao Tổ bình định
thiên hạ. Các quan đại thần bị Cao Tổ giết phần lớn do sức của Lữ Hậu (2). Hai
người anh Lữ Hậu đều làm tướng: người anh cả là Chu Lữ Hầu, chết vì nhiệm vụ,
người em là Lữ Thái được phong làm Lịch Hầu, và Lữ Sản được phong làm Giao Hầu.
Người anh thứ hai là Lữ Thích Chi làm Kiến Thành Hầu (3).
2. Năm thứ mười hai (195 trước công nguyên) tháng tư, ngày giáp
Thìn, Cao Tổ mất ở cung Trường Lạc. Thái Tử nối ngôi làm hoàng đế. Lúc bấy giờ,
Cao Tổ có tám người con. Người thứ nhất là Phi, anh của Hiếu Huệ, nhưng khác
mẹ. Phi làm Tề Vương. Còn tất cả đều là em của Hiếu Huệ. Con của Thích Cơ, tên
là Như Ý, làm Triệu Vương; con của Bạc Phu Nhân tên là Hăng làm Đại Vương;
những người con của những người vợ khác là Khôi làm Lương Vương, Hữu làm Hoài
Dương Vương, Trương làm Hoài Nam Vương, Kiến làm Yên Vương. Em của Cao Tổ tên
là Giao làm Sở Vương; con của người anh Cao Tổ tên là Tỵ lên làm Ngô Vương. Còn
không phải họ Lưu thì có Thần con của công thần Ngô Nhuế (làm phiên quân) được
làm Trường Sa Vương. Lữ Hậu hết sức oán giận Thích phu nhân và người con của
phu nhân là Triệu Vương, bèn sai giam Thích phu nhân ở cung Vĩnh Hạng và mời
Triệu Vương đến. Sứ giả ba lần trở về. Kiến Bình Hầu Chu Xương làm tướng quốc
nước Triệu bảo sứ giả:
- Cao Đế giao phó Triệu Vương cho tôi. Triệu Vương hãy còn ít
tuổi, tôi trộm nghe thái hậu oán giận Thích phu nhân, muốn mời Triệu Vương về
để giết cả hai mẹ con, tôi không dám cho nhà vua đi. Nhà cua lại bị bệnh không
thể vâng theo chiếu.
Lữ Hậu cả giận, bèn sai người gọi tướng quốc nước Triệu về. Tướng
quốc nước Triệu về đến Trường An, thái hậu lại sai người mời Triệu Vương lần
nữa. Triệu Vương ra đi. Chưa đến kinh đô thì Hiếu Huệ Đế vốn là người nhân từ,
biết thái hậu giận, nên thân hành đón Triệu Vương ở Bá Thượng, rồi cùng vào
cung, luôn luôn kèm Triệu Vương. Lúc Triệu Vương đi đứng, ăn uống, Huệ Đế đều ở
bên cạnh. Thái hậu muốn giết Triệu Vương nhưng không có dịp nào.
Tháng mười hai, năm thứ nhất của Hiếu Huệ Đế (194 trước công
nguyên) nhà vua buổi sớm ra đi bắn. Triệu Vương nhỏ không thể dậy sớm. Thái hậu
nghe tin Vương ở một mình bèn sai người mang thuốc độc đến cho Vương uống. Lúc
mờ sang, Hiếu Huệ về thì Triệu Vương đã chết. Sau đó thái hậu cho Hoài Dương
Vương tên là Hữu làm Triệu Vương.
Mùa hạ, thái hậu ban chiếu truy tặng cha của Lịch Hầu (4) làm Lệnh
Vũ Hầu. Thái hậu bèn chặt chân tay Thích phu nhân, móc mắt đốt tai, cho uống
thuốc thành câm, cho ở trong nhà tiêu gọi đó là “con người lợn”. Sau mấy hôm,
thái hậu cho gọi Hiếu Huệ Đế vào để xem “con người lợn”. Hiếu Huệ Đế thấy, hỏi;
biết đó là Thích phu nhân, liền khóc rống lên. Do đó, Hiếu Huệ Đế mắc bệnh,
trong hơn một năm không dậy được, sai người nói với thái hậu:
- Việc đó không phải là việc con người làm (5)! Tôi là con của
thái hậu, không thể nào trị thiên hạ được!
Hiếu Huệ vì thế ngày đêm uống rượu chơi bời dâm dật, không nghe
chính sự, cho nên mắc bệnh. Năm thứ hai, Nguyên Vương nước Sở, Điệu Huệ Vương
nước Tề đều đến chầu. Tháng mười, Hiếu Huệ cùng ăn tiệc và uống rượu với Tề
Vương trước mặt thái hậu. Hiếu Huệ cho rằng Tề Vương là anh nên để ngồi ghế
trên theo lễ những người trong nhà. Thái hậu nổi giận bèn sai rót hai chén
thuốc độc đặt trước mặt mình, sai Tề Vương chúc thọ. Tề Vương đứng dậy. Hiếu
Huệ cũng đứng dậy nâng chén muốn cùng chúc thọ với Tề Vương. Thái hậu sợ quá,
thân hành đứng dậy hất chén rượu của Hiếu Huệ. Tề Vương lấy làm lạ, do đó không
dám uống, giả vờ say đi ra. Khi hỏi, biết đó là thuốc độc, Tề Vương sợ hãi, tự
cho rằng không thể ra khỏi Tràng An nên rất lo lắng. Quan nội sử của Tề Vương
tên là Sỹ nói với Tề Vương:
- Thái hậu chỉ có một mình Hiếu Huệ và công chúa Lỗ Nguyên. Nay
nhà vua có hơn bảy mươi thành, mà công chúa chỉ có vài thành. Nếu nhà vua quả
thực đem một quận dâng cho thái hậu để làm ấp tắm gội của công chúa thì thái
hậu thế nào cũng mừng rỡ và nhà vua cũng không phải lo ngại gì.
Tề Vương bèn dâng quận Thành Dương, tôn công chúa Lỗ Nguyên làm
Vương Thái Hậu. Lữ Hậu mừng rỡ bằng lòng bèn đặt tiệc rượu ở cung riêng của vua
Tề (6), sau khi uống rượu vui vẻ, thái hậu cho vua Tề trở về nước mình.
Năm thứ ba, bắt đầu xây thành Tràng An.
Năm thứ tư, thành xây xong được một nửa.
Năm thứ năm và năm thứ sáu, thành xây xong, chư hầu đến họp. Tháng
mười, chư hầu triều cống chúc mừng (7).
3. Năm thứ bảy, mùa thu, tháng tám, ngày mậu dần, Hiếu Huệ Đế mất.
Phát tang (191 trước công nguyên). Thái hậu khóc nhưng không chảy nước mắt.
Người con của Lưu Hầu (8) là Trương Tích Cương làm thị trung mới mười lăm tuổi.
Trương Tích Cương nói với thừa tướng:
- Thái hậu chỉ có một mình Hiếu Huệ. Nay Hiếu Huệ mất, thái hậu
khóc không đau xót, ngài có biết tại sao không?
Thừa tướng nói:
- Tại sao vậy?
Tích Cương nói:
- Hoàng đế không có con lớn tuổi. Thái hậu sợ bọn các ông. Nay ông
xin cho Lữ Thái, Lữ Sản, Lữ Lộc làm tướng, cầm quân giữ các đạo quân ở phía nam
và phía bắc, cho những người họ Lữ vào giữ các chức vụ trong cung. Làm như thế
thì thái hậu sẽ yên tâm và bọn các ông may mà tránh khỏi tai họa.
Thừa tướng bèn làm theo kế của Tích Cương. Thái hậu mừng rỡ. Lúc
ấy mới khóc thảm thiết (9). Uy quyền họ Lữ bắt đầu từ đó.
Thái hậu đại xá thiên hạ. Tháng chín, ngày tân sửu, chôn cất Huệ
Đế. Thái Tử (10) lên ngôi làm hoàng đế vào lễ miếu Cao Tổ. Từ năm thứ nhất, tất
cả các hiệu lệnh đều do thái hậu đưa ra. Thái hậu gọi mệnh lệnh của mình là
“chế” (11), bàn việc muốn lập những người họ Lữ làm Vương. Thái hậu hỏi tả thừa
tướng là Vương Lăng. Vương Lăng nói:
- Cao Đế đã giết con ngựa trắng mà thề: “Ai không phải họ Lưu mà
làm Vương thì thiên hạ cùng nhau đánh nó”. Nay thái hậu phong cho họ Lữ làm
Vương thì trái lời giao ước.
Thái hậu không bằng lòng, hỏi tả thừa tướng Trần Bình, Giáng Hầu
Chu bột. Bọn Chu Bột trả lời:
- Cao Đế bình định thiên hạ, phong con em của mình làm Vương. Nay
thái hậu gọi mệnh lệnh của mình là chế, phong anh em họ Lữ làm Vương thì có gì
là không được?
Thái hậu mừng rỡ bãi triều.
Vương Lăng trách thầm Trần Bình và Giáng Hầu:
- Trước đây chúng ta cùng Cao Đế uống máu ăn thề, các ông không có
ở đấy sao? Nay Cao Đế băng hà, thái hậu là người đàn bà làm chủ cả thiên hạ,
muốn phong cho họ Lữ làm Vương, các ông làm theo sở thích, hùa theo ý muốn của
thái hậu, làm trái giao ước thì còn mặt mũi nào mà thấy Cao Đế ở dưới đất nữa?
Trần Bình và Giáng Hầu nói:
- Hôm nay bẻ thái hậu trước mặt, can gián giữa triều đình thì
chúng tôi không bằng ông. Nhưng việc bảo toàn xã tắc, giữ vững cho con cháu họ
Lưu thí ông sẽ không bằng chúng tôi.
Vương Lăng không biết trả lời như thế nào.
Tháng mười một, thái hậu muốn bãi bỏ Vương Lăng, bèn cho Lăng làm
thái phó (12) của đế, cướp quyền thừa tướng của Lăng. Lăng cáo bệnh xin về.
Thái hậu bèn cho Thẩm Tự Cơ làm tả thừa tướng, Trần Bình làm hữu thừa tướng. Tả
thừa tướng không làm việc nước, xem xét việc trong cung như một viên lang trung
lệnh. Tự Cơ được thái hậu yêu từ trước, thường tin dùng. Các công khanh đều do
ông ta mà giải quyết mọi việc. Thái hậu bèn truy tôn cha của Lịch Hậu làm Điệu
Vũ Vương, muốn nhân đó dần dần phong cho những người họ Lữ làm Vương. Tháng tư,
thái hậu muốn phong cho những người họ Lữ làm hầu nên trước tiên phong những
người công thần của Cao Tổ: Lang trung lệnh Vô Trạch được phong làm Bác Thành
Hầu, Lỗ Nguyên công chúa chết được tặng tên thụy là Lỗ Nguyên thái hậu. Con của
Lỗ Nguyên là Yến được phong làm Lỗ Vương. Cha của Lỗ Vương là Trương Ngao được
phong làm Tuyên Bình Hầu. Chương, con của Điệu Huệ Vương nước Tề, được phong
làm Chu Hư Hầu. Thái hậu gả con gái của Lữ Lộc cho ông ta. Tướng quốc nước Tề
tên là Thọ được phong làm Bình Định Hầu. Quan thiếu phủ tên là Diên được phong
làm Ngô Hầu. Thái Hậu muốn phong Vương cho họ Lữ nên trước đấy phong cho những
người con của những người thiếp của Hiếu Huệ: Cường được phong làm Hoài Dương
Vương; Bất Nghi được phong làm Thường Sơn Vương; Sơn được phong làm Tương Thành
Hầu.; Triều được phong làm Chỉ Hầu. Vũ được phong làm Hạp Quan Hầu. Thái hậu
gợi ý cho các quan đại thần, các quan đại thần xin lập Lịch Hầu Lữ Thái làm Lữ Vương.
thái hậu ưng thuận. Lữ Thích Chi làm Khang Hầu ở Kiến Thành mất, người con nối
nghiệp có tội bị truất, người con út là Lữ Lộc được lập làm Hồ Lăng Hầu, để nối
tiếp Khang Hầu. Hai năm sau, Thường Sơn Vương mất. thái hậu cho người em của
Thường Sơn Vương là Tương Thành Hầu tên là Sơn làm Thường Sơn Vương, đổi tên
ông là Nghĩa.
Tháng mười một, Lữ Vương là Thai mất, được tặng tên thụy là Túc
Vương. Thái tử Gia thay thế được lập làm Vương. Năm thứ ba, không có việc gì.
Năm thứ tư, phong Lữ Tu làm Lâm Quang Hầu (13), Lữ Đà làm Thân Hầu, Lữ Canh
Thủy làm Chuế Kỳ Hầu, Lữ Phẫn làm Lữ Thành Hầu và phong năm người làm thừa
tướng của chư hầu.
Con gái của Tuyên Bình Hầu làm Hiếu Huệ hoàng hậu, không có con,
giả làm có mang lấy con một người thiếp làm con mình, và lập làm thái tử, rồi
giết người mẹ. Hiếu Huệ mất, thái tử được lập làm hoàng đế. Khi Đế lớn lên,
nghe nói mẹ mình bị giết, mình không phải là con của hoàng hậu, bèn nói:
- Hoàng hậu làm sao có thể giết mẹ ta mà gọi ta là con? Giờ ta còn
bé, nếu ta trưởng thành thì sẽ thay đổi.
Thái hậu nghe tin ấy lấy làm lo lắng, sợ Đế làm loạn, bèn giam Đế
ở cung Vĩnh Hạng, nói rằng hoàng đế bị mắc bệnh nặng. Các quan hầu không được
thấy mặt. Lữ Hậu nói:
- Ai có thiên hạ là nắm cái vận mệnh của vạn dân cũng như trời che
đất chở vậy. Nhà vua trong lòng vui vẻ để làm cho trăm họ được yên; trăm họ vui
vẻ để thờ phụng nhà vua. Trên dưới vui vẻ hòa hợp nên thiên hạ được yên. Nay
hoàng đế mắc bệnh đã lâu không khỏi, lại mất trí, hôn loạn, không thể tiếp tục
phụng thờ tôn miếu xã tắc, không thể giao phó thiên hạ được. Cần phải thay
người khác.
Quần thần đều đập đầu nói:
- Hoàng Thái Hậu vì thiên hạ và toàn dân mà tính kế, để có thể làm
cho tôn miếu xã tắc được yên ổn lâu dài. Bọn bầy tôi đập đầu tuân theo lời
chiếu.
Đế bị phế truất, Lữ Hậu giam rồi giết đi. Tháng năm ngày bính
thìn, lập Thường Sơn Vương tên là Nghĩa làm đế, đổi tên là Hoàng, nhưng không
gọi là năm đầu vì thái hậu ra các chế để trị thiên hạ. Thái hậu phong Chỉ Hầu
tên là Triều làm Thường Sơn Vương, đặt chức quan thái úy. Giáng Hầu Chu Bột
được làm thái úy.
Năm thứ năm, tháng tám, Hoài Dương Vương chết, người em tên là Vũ
làm Hồ Quan Hầu được phong làm Hoài Dương Vương. Tháng mười năm thứ sáu, thái
hậu nói:
- Lữ Vương tên là Gia ăn ở kiêu ngạo hống hách nên bị truất phế.
Cho Lữ Sản, em của Túc Vương Thai làm Lữ Vương.
Mùa hạ, đại xá thiên hạ, phong Hưng Cư, con của Điệu Huệ Vương
nước Tề, làm Đông Mâu Hầu. Năm thứ bảy tháng giêng, thái hậu cho mời Triệu
Vương Hữu đến. Hữu lấy con gái họ Lữ làm hoàng hậu, nhưng không yêu mà yêu
người vợ khác. Người con gái họ Lữ ghen, giận bỏ đi, gièm với thái hậu, vu tội
ông ta đã nói: “Họ Lữ làm sao làm Vương được? Nếu thái hậu trăm tuổi rồi, thế
nào ta cũng sẽ đánh họ”.
Thái hậu nổi giận, cho mời Triệu Vương đến. Thái hậu cho ở trong
cung điện riêng không cho yết kiến. Thái hậu sai bọn vệ binh vây giữ, không cho
ăn uống. Bọn bầy tôi có người đưa cơm trộm, thái hậu liền bắt và trị tội. Triệu
Vương đói bèn hát:
Họ Lữ chuyên quyền, họ Lưu nguy
Bức hiếp vương hầu, ép gả phi
Đàn bà ghét ghen vu việc ác,
Bọn hại nước kia, trên chẳng xét.
Ta không tôi trung, sao về đây?
Chết nơi đồng hoang còn thơm lây
Hối đã muộn! thà tự sát,
Làm vua chết đói, ai thương xót?
Riêng cậy trời cao trả hận cừu,
Giết bọn bạo tàn cứu họ Lưu.
Ngày đinh sửu, Triệu Vương bị giam mà chết. Thái hậu chôn cất theo
lễ người dân thường ở ngoài nghĩa địa của dân chúng ở Trường An. Ngày kỷ sửu,
co nhật thực, ban ngày tối đen. Thái hậu ghét điều đó, trong lòng không vui bèn
bảo các quan hầu:
- Đó là vì ta (14).
Tháng hai dời Lương Vương Khôi làm Triệu Vương. Lữ Vương Sản được
dời làm Lương Vương. Lương Vương không về nước của mình, mà làm thái phó của
đế. Thái hậu lập Bình Xương Hầu Lữ Thai làm Lữ Vương, đổi tên đất Lương gọi là
đất Lữ, và đất Lữ lại đổi là Tế Xuyên.
Người em gái của thái hậu là Lữ Tu (15) có người con gái là vợ của
Dinh Lăng Hầu Lưu Trạch. Trạch làm đại tướng quân. Thái hậu phong vương họ Lữ,
sợ sau khi mình chết đi, Lưu tướng quân sẽ giết họ Lữ bèn cho Lưu Trạch làm
Lang Gia Vương để làm vừa lòng ông ta.
Lương Vương Khôi bị dời đi làm Vương ở triệu trong lòng không vui.
Thái hậu cho con gái của Lữ Sản là hoàng hậu của Triệu Vương. Các quan theo hầu
hoàng hậu đều là những người họ Lữ, họ chuyên quyền và theo dõi ngầm Triệu
Vương. Triệu Vương cảm thấy tù túng. Vương có người thiếp yêu quý bị hoàng hậu
sai người cho uống thuốc độc chết. Vương bèn làm bài ca gồm bốn đoạn, sai nhạc
công hát. Vương đau buồn, tháng sáu thì tự sát. Thái hậu nghe tin ấy, cho là
Vương vì một người đàn bà mà vứt bỏ lễ ở tôn miếu (16), bèn phế truất người
thừa tự của Vương.
Tuyên Bình Hầu Trương Ngao chết. Người con là Yến được phong làm
Lỗ Vương. Ngao được tặng tên thụy là Lỗ Nguyên Vương. Mùa thu, thái hậu sai sứ
giả nói với Đại Vương (17) muốn đưa Đại Vương đi làm vua ở Triệu. Đại Vương từ
tạ xin giữ biên giới của đất Đại. Thái phó là Sản va thừa tướng là Bình nói với
Vũ Tín Hầu Lữ Lộc là vị hầu lớn nhất, địa vị cao nhất vậy xin lập làm Triệu
Vương. Thái hậu ưng thuận, truy tôn cha của Lộc là Khang Hầu làm Triệu Chiêu
Vương. Tháng chín, Yên Linh Vương Lưu Kiến chết. Ông ta có một con là con người
thiếp, thái hậu sai giết đi nên không có người nối dõi và nước bị bỏ. Năm thứ
tám, tháng mười, lập con của Lữ Túc Vương là Đông Bình Hầu Lữ Thông làm Yên
Vương, phong em trai của Thông là Lữ Trang làm Đông Bình Hầu (18). Vào giữa
tháng ba, Lữ Hậu đi tế về qua Chỉ Đạo, thấy một con vật như con chó xanh ở bên
nách của mình rồi đột nhiên không thấy nữa. Sai bói xem thì nói đó là con ma
của Triệu Vương Như Ý. Cao Hậu tự nhiên bị bệnh đau ở nách.
Cao Hậu cho rằng người cháu ngoại của mình là Yến, làm Lỗ Nguyên
Vương, ít tuổi, mất cha mẹ từ lúc còn nhỏ, cô độc yếu ớt, bèn phong cho hai
người con của người vợ trước của Trương Ngao là Xỉ làm Tân Đô Hầu và Thọ làm
Nhạc Xương Hầu để giúp Lỗ Nguyên Vương là Yến. Lại phong trương đại yết giả
(19) Trương Thích làm Kiến Lăng Hầu, Lữ Vinh làm Chúc Tư Hầu, những người hoạn
quan làm lệnh hay làm thừa đều được làm quan nội hầu, phong ấp năm trăm hộ để
tiêu dùng. Vào giữa tháng bảy, Cao Hậu mắc bệnh nặng bèn sai Triệu Vương Lữ Lộc
làm thượng tướng quân, coi cánh quân ở phía bắc, Lữ Vương là Sản coi cánh quân
phía nam.
Lữ Hậu dặn Lữ Sản và Lữ Lộc:
- Sau khi bình định thiên hạ, Cao Đế có giao ước với các quan đại
thần: “Ai không phải họ Lưu mà làm vua thì thiên hạ cùng đánh nó”. Nay họ Lữ
làm Vương, các quan đại thần không chịu. Nếu ta chết đi, hoàng đế còn ít tuổi,
sợ các quan đại thần gây biến loạn. Ngươi phải cầm quân giữ lấy cung, chớ có đi
theo đám tang, đừng để cho người nào áp chế mình.
Ngày tân tị, Cao Hậu chết. Di chiếu cho vua các nước chư hầu mỗi
người một nghìn cây vàng. Các quan văn võ, liệt hầu, các quan lang và các viên
lại đều được thưởng vàng theo trát của mình. Đại xá thiên hạ, cho Lữ Vương Sản
làm tướng quốc, cho con gái của Lữ Lộc làm hoàng hậu. Khi Cao Hậu đã chết, tả
thừa tướng là Thẩm Tự Cơ được làm thái phó của đế (20).
4. Chu Hư Hầu Lưu Chương là người có dũng khí và sức mạnh. Đông
Mâu Hầu Hưng Cư là em của ông ta. Hai người đều là em của Tề Ai Vương, sống ở
Tràng An. Lúc bấy giờ, họ Lữ chuyên quyền muốn làm loạn nhưng sợ bọn đại thần
của Cao Tổ là Giáng Hầu, Quán Hầu nên chưa dám khởi sự. Chu Hư Hầu lấy vợ là
con gái Lữ Lộc, biết ngầm âm mưu ấy, sợ bị giết bèn sai người ngầm nói với
người anh là Tề Vương, xin Tề Vương đem binh về hướng tây giết họ Lữ mà làm
vua, còn Chu Hư Hầu cùng các quan đại thần sẽ làm nội ứng. Tề Vương muốn đem
quân đi nhưng quan tướng quốc không nghe. Tháng tám ngày bính ngọ, Tề Vương sai
người giết quan tướng quốc. Tướng quốc Thiệu Bình bèn làm phản, cầm quân muốn
vây nhà vua. Nhà vua nhân đấy giết tướng quốc và đe, binh về phía đông, rồi
dùng kế đánh lừa, đoạt binh của Lang Gia Vương rồi cầm đầu cả hai đạo quân mà
đi về phía tây. Việc này kể trong phần nói về Tề Vương. Tề Vương đưa thư cho
vua chư hầu nói: “Cao Đế bình định thiên hạ, phong cho các con em làm vua. Điệu
Huệ Vương làm vua nước Tề, Điệu Huệ Vương chết. Hiếu Huệ Đế sai Lưu Hầu Trương
Lương lập tôi làm Tề Vương. Khi Hiếu Huệ chết, Cao Hậu cầm quyền, tuổi cao,
nghe lời bọn họ Lữ, chuyên quyền phế truất hoàng đế lập người khác. Lại giết
liên tiếp ba Triệu Vương, diệt các nước Lương, Triệu, Yên để phong vương cho họ
Lữ, chia nước Tề làm bốn. Các trung thần can ngăn nhưng Cao Hậu bị mê hoặc
không chịu nghe. Nay Cao Hậu mất đi, Hoàng Đế tuổi còn nhỏ, chưa có thể trị
thiên hạ, phải nhờ cậy ở các quan đại thần và chư hầu. Nhưng bọn họ Lữ lại
chuyên quyền, tự tôn minh làm quan to, tu tập binh sĩ, uy hiếp dữ dội các liệt
hầu và trung thần, tự ban hành các chế để sai khiến thiên hạ, khiến cho tôn
miếu bị nguy. Quả nhân đem binh vào giết những kẻ không có quyền làm Vương”.
Nhà Hán nghe tin ấy. Bọn tướng quốc Lữ Sản bèn sai Dĩnh Âm Hầu
Quán Anh cầm binh ra đánh. Quán Anh đến Huỳnh Dương bèn bàn mưu:
- Bọn họ Lữ nắm lấy binh quyền ở Quan Trung, muốn làm nguy hại đến
họ Lưu mà tự lập. Nay nếu ta phá quân Tề quay trở về báo, tức là giúp thêm cho
họ Lữ.
Quán Anh bèn ở lại, đóng đồn ở Huỳnh Dương, sai sứ giả về báo với
Tề Vương và chư hầu, cùng nhau liên minh để đợi khi họ Lữ làm biến sẽ tiêu
diệt. Tề Vương nghe tin ấy bèn đem binh về biên giới phía tây, muốn chờ đợi
giao ước. Lữ Lộc, Lữ Sản muốn gây loạn ở Quan Trung nhưng bên trong thì sợ bọn
Giang Hầu, Chu Hư Hầu; bên ngoài thì sợ quân các nước Tề, Sở, lại sợ Quán Anh
làm phản; muốn chờ khi nào quân của Quán Anh đánh nhau với quân của Tề thì sẽ
khởi sự, trong lòng đang do dự chưa quyết định.
Lúc bấy giờ, Tế Xuyên Vương Thái, Hoài Dương Vương Vũ, Thường Sơn
Vương Triều, về danh nghĩa (21) là em của thiếu đế (22) lại là cháu ngoại của
Lỗ Nguyên Vương (23) con Lữ Hậu. Họ đều còn ít tuổi và chưa về nước mà vẫn ở
Trường An. Triệu Vương Lữ Lộc và Lương Vương Lữ Sản đều cầm quân; một người cầm
đầu đạo quân ở phía nam, một người cầm đầu đạo quân ở phía bắc. Họ đều là người
họ Lữ; các liệt hầu và quần thần ai cũng không chắc số mệnh mình sẽ sống. Quan thái
úy là Giáng Hầu Chu Bột lại không thể vào trong chỗ đóng quân để cầm đầu quân
sĩ.
Khúc Chu Hầu Lịch Thương đã già và ốm, người con tên là Ký là bạn
thân của Lữ Lộc. Giáng Hầu bèn bàn với thừa tướng Trần Bình sai người ép Lịch
Thương bảo người con của mình là Ký đến lừa Lữ Lộc nói:
- Cao Đế và Lữ Hậu cùng nhau bình định thiên hạ. Chín vua mà họ
Lưu lập lên (24) và ba vua mà họ Lữ lập lên (25) đều do các quan đại thần bàn
bạc và đã báo cáo cho các chư hầu, chư hầu đều cho là phải. Nay thái hậu băng
hà, đế còn ít tuổi, túc hạ mang ấn Triệu Vương không về ngay nước của mình để
giữ đất phong, lại làm thượng tướng quân, cầm binh ở lại đây, thì sẽ bị các
quan đại thần và chư hầu nghi ngờ. Tại sao túc hạ lại không trao ấn tướng quân
cho thái úy, nói với Lương Vương trả lại ấn tướng quốc (26) cùng ăn thề với các
quan đại thần mà về nước? Làm thế thì quân của Tề sẽ được giải tán, các quan
đại thần được yên ổn, túc hạ cứ cao gối mà nằm làm vua một nước, đất vuông ngàn
dặm. Đó là cái lợi muôn đời.
Lữ Lộc tin theo cho kế ấy là phải, muốn trao ấn tướng quân và quân
sĩ cho thái úy. Lộc sai người báo điều đó với Lữ Sản và những người già cả
trong họ Lữ. Có người bảo làm thế là tiện, có người bảo thế là không tiện. Kế
ấy đang ở trong tình trạng do dự, chưa có gì được quyết định. Lữ Lộc tin theo
lời Lịch Ký một hôm ra ngoài đi săn chơi, ghé qua nhà người cô là Lữ Tu. Lữ Tu
cả giận nói:
- Mày làm tướng mà bỏ quân lính thì họ Lữ này sẽ không biết ở vào
đâu! (27)
Bèn đem tất cả châu ngọc, đồ quý báu vãi trong phòng, nói:
- Ta không công hơi đâu mà giữ của cho người khác.
Tả thừa tướng Tự Cơ miễn chức. Tháng tám, ngày canh thân vào buổi
sáng, Bình Dương Hầu Tào Truất (28) làm chức ngự sử đại phu, yết kiến tướng
quốc Lữ Sản bàn công việc. Lang Trung Lệnh Giả Thọ đi sứ ở Tề về, nhân đấy
trách Sản:
- Nhà vua sao không sớm về nước, nay tuy muốn đi, đi làm sao được?
Và kể lại với Sản tất cả việc Quán Anh hợp cùng với quân Tề, Sở
muốn diệt họ Lữ.
Giả Thọ liền giục Sản vào ngay trong cung (29). Bình Dương Hầu
nghe được những lời này liền ruổi ngựa báo với thừa tướng và thái úy. Thái úy
muốn vào chỗ đóng quân ở phía bắc nhưng không vào được. Tương Bình Hầu Kỷ Thông
giữ các phù và các cờ tiết. Thái úy bèn bảo Kỷ Thông cầm cờ tiết giả làm lệnh
vua trao cho thái úy cầm đầu đạo quân phía bắc. Thái úy lại ra lệnh cho Lịch Ký
và điển khách là Lưu Yết trước đấy thuyết phục Lữ Lộc, nói:
- Hoàng Đế đã sai thái úy cầm đạo quân phía bắc, muốn túc hạ trở
về nước. Xin túc hạ đưa ngay ấn tướng quân, cáo từ để về, nếu không thì tai họa
xảy ra.
Lữ Lộc tin rằng Lịch Ký không lừa mình bèn cởi ấn trao cho viên
điển khách và giao cho thái úy cầm quân.
Thái úy cầm đầu binh sĩ, đi vào cửa quân, ra lệnh cho ba quân:
- Ai theo họ Lữ thì xắn tay áo bên phải lên, ai theo họ Lưu thì
xắn tay áo bên trái lên!
Quân sĩ đều xắn tay áo bên trái theo họ Lưu. Thái úy vừa đến thì
tướng quân Lữ Lộc cởi bỏ ấn thượng tướng quân mà ra đi. Thái úy bèn cầm đầu đạo
quân phía bắc. Nhưng vẫn còn đạo quân phía nam. Bình Dương Hầu nghe câu chuyện
(30) bèn báo cho thừa tướng Trần Bình biết âm mưu của Lữ Sản. Thừa tướng Trấn
Bình bảo Chu Hư Hầu giúp thái úy. Thái úy ra lệnh Chu Hư Hầu xem xét cửa quân;
ra lệnh cho Bình Dương Hầu bảo viên úy cầm đầu những người giữ cửa cung không
cho tướng quốc Lữ Sản vào cửa điện. Lữ Sản không biết rằng Lữ Lộc đã rời bỏ đạo
quân phía bắc, bèn vào cung Vị Ương, muốn làm loạn. Những người giữ cửa điện
không cho Sản vào, Sản đang băn khoăn đi đi lại lại, Bình Dương Hầu sợ không
thắng được, ruổi ngựa nói với thái úy. Thái úy cũng còn sợ không thắng được họ
Lữ nên chưa dám nói trắng là giết họ. Bèn sai người nói với Chu Hư Hầu:
- Vào ngay cung để bảo vệ Hoàng Đế!
Chu Hư Hầu xin binh sĩ. Thái úy cấp cho hơn một nghìn người. Chu
Hư Hầu vào cung Vị Ương, liền gặp Sản ở trong sân. Lúc bấy giờ là lúc ăn chiều.
Chu Hư Hầu đâm Sản. Sản bỏ chạy. Trời nổi gió to, cho nên các quan theo Sản hỗn
loạn, không ai dám chiến đấu. Chu Hư Hầu bèn đuổi theo Sản và giết ở trong nhà
tiêu của những người lại ở phủ lang trung. Sau khi Chu Hư Hầu đã giết được Sản,
đế sai yết giả cầm cờ tiết ra úy lạo Chu Hư Hầu. Chu Hư Hầu muốn cướp cờ tiết
(31) nhưng quan yết giả không chịu. Chu Hư Hầu liền cùng yết giả lên xe. Nhờ có
cờ tiết làm tin nên xe cứ chạy thẳng vào, Chu Hư Hầu chém viên úy giữ cung
Trường Lạc là Lữ Canh Thủy rồi quay ra, vào đạo quân phía bắc báo với thái úy.
Thái úy đứng dậy lạy mừng Chu Hư Hầu và nói:
- Người đáng lo nhất chỉ có Lữ Sản mà thôi! Nay Sản đã bị giết.
Thế là thiên hạ yên rồi!
Bèn sai người chia nhau thành từng bộ phận, bắt tất cả những người
họ Lữ, không kể trai gái, già trẻ đều chém hết.
Ngày tân dậu, bắt và chém Lữ Lộc, lấy roi đánh chết Lữ Tu, sai
người giết Yên Vương Lữ Thông, phế truất Lỗ Vương Trương Yến. Ngày nhâm tuất,
cho quan thái phó của đế là Tự Cơ lại làm Tả Thừa Tướng. Ngày mậu thìn, dời Tế
Xuyên Vương đến làm vua ở đất Lương, sai Chu Hư Hầu là Chương giết bọn họ Lữ và
báo việc ấy với Tề Vương, bảo Tề Vương bãi binh. Quân sĩ của Quán Anh ở Huỳnh
Dương cũng rút về.
Chư hầu và các quan đại thần bàn mưu với nhau:
- Thiếu đế và các vua Lương Vương, Hoài Dương Vương, Thường Sơn
Vương đều không phải con Hiếu Huệ. Lữ Hậu dùng mưu lấy con người khác, giết mẹ
của họ, nuôi họ ở hậu cung bảo Huệ Đế nhận là con lập lên để làm người nối dõi
và làm Vương nhằm làm cho họ Lữ thêm mạnh. Nay chúng ta đã giết hết họ Lữ mà lại
để người của họ lập lên, đến khi lớn Thiếu Đế cầm quyền thì chúng ta sẽ mất
nòi. Không bằng xem trong các Vương người nào tài giỏi nhất thì ta lập nên.
Có người nói Tề Điệu Vương là con trưởng của Cao Đế, nay người con
đầu làm Tề Vương, nếu cứ xét đến gốc thì ông ta là cháu đích tôn của Cao Đế, có
thể lập được.
Các quan đại thần đều nói:
- Họ Lữ là họ ngoại của vua nhưng độc ác nên đã suýt nữa làm nguy
hại đến tôn miếu, làm loạn các công thần. Nay trong gia đình mẹ Tề Vương có Tứ
Quân. Tứ Quân là người ác. Nếu lập Tề Vương thì lại trở thành họ Lữ.
Người ta muốn lập Hoài Nam Vương nhưng lại cho là ít tuổi, nhà bên
mẹ lại ác. Các quan đại thần bèn nói:
- Đại Vương nay là người con lớn nhất trong số những người con của
Cao Đế còn sống. Người nhân đức, có hiếu, rộng rãi và trung hậu. Gia đình thái
hậu họ Bạc lại chăm chỉ và tốt. Vả lại chúng ta lập người con lớn hơn cả cho
nên hợp lẽ. Đại Vương nổi tiếng trong thiên hạ về nhân và hiếu. Như thế là
tiện.
Các quan bèn bàn nhau, ngầm sai người mời Đại Vương. Đại Vương sai
người từ tạ. Sứ giả đi về hai lần. Sau đó Đại Vương lên đoàn xe gồm có sáu cỗ.
Tháng chín nhuận, ngày cuối tháng là ngày kỷ dậu, xe đến Tràng An. Đại Vương ở
tại cung riêng của mình. Các quan đại thần đều đến yết kiến dâng ấn thiên tử
lên Đại Vương, tất cả cùng nhau tôn làm thiên tử. Đại Vương mấy lần từ tạ, quần
thần cố nài, sau đó Đại Vương mới ưng thuận.
Đông Mâu Hầu Hưng Cư nói:
- Trong việc giết họ Lữ tôi không lập được công lao gì, xin được
phép dọn dẹp cung điện.
Bèn cùng quan thái bộc là Nhữ Ám Hầu Đằng Công vào cung, đến trước
mặt Thiếu Đế nói:
- Túc hạ không phải họ Lưu, không có quyền làm vua.
Bèn quay lại, ra hiệu cho những người cầm giáo xung quanh hãy vất
binh khí xuống đất mà lui ra. Có mấy người không chịu vất binh khí. Người cầm
đầu các hoạn quan là Trương Trạch ra lệnh cho họ, họ cũng vất binh khí luôn.
Đằng Công bèn sai lấy cái xe ngựa của nhà vua chở Thiếu Đế ra.
Thiếu Đế hỏi:
- Ông muốn chở tôi đi đâu?
Đằng Công nói:
- Đi ra đến chỗ nghỉ.
Thiếu Đế nghỉ ở thiếu phủ.
...................................................
1. Xem Lưu Hầu thế gia.
2. Chẳng hạn Hàn Tín, Bành Việt.
3. Đoạn 1 – Lai lịch của Lữ Hậu và họ Lữ
4. Tức là Lữ Trạch là Chu Lữ Hầu đã chết, xem đoạn 1.
5. Nhiều học giả Âu Châu bảo Tư Mã Thiên có cái cách viết tàn nhẫn.
Đây là một ví du.
6. Các chư hầu đều có xây cung riêng ở kinh đô
7. Đoạn 2 – Việc trả thù của Lữ Hậu trong thời gian Hiếu Huệ còn
sông.
8. Tức là Trương Lương
9. Nhận xét tàn nhẫn và mỉa mai.
10. Công chúa Lỗ Nguyên là con của Lữ Hậu và chị của Hiếu Huệ, lấy
Trương Ngao sinh được một người con gái. Lữ Hậu bắt Huệ Đế lấy người ấy tức là
cháu gái để đề cao uy thế họ Lữ. Người này không có con, nhưng Lữ Hậu bắt bà ta
giả có mang và lấy con một người khác thay thế.
11. Xem chú thích ở Tần Thủy Hoàng bản ký, nguyên văn “Thái Hậu
xưng chế”.
12. Chức quan lo việc dạy dỗ nhà vua.
13. Lữ Tu là em gái út của Lữ Hậu cũng được phong hầu và là vợ của
Phàn Khoái.
14. Ngày xưa có lối giải thích cho rằng những việc làm của vua
chúa ảnh hưởng đến trời đất.
15. Xem chú thích ở trên.
16. Vì yêu người thiếp, tự sát nên không thờ phụng tôn miếu được.
Thái hậu như thế đã giết ba người con của Lưu Bang (Như Ý, Hiển và Khôi). Cả ba
đều làm Triệu Vương).
17. Sau này Đại Vương là Hán Văn Đế.
18. Thế là họ Lữ dần dần thay thế những người con Lưu Bang làm Yên
Vương, Triệu Vương.
19. Chức quan chủ yếu dành cho các hoạn quan để tiếp tân khách.
20. Đoạn 3 – Những việc làm của Lữ Hậu từ khi Huệ Đế chết cho đến
khi Lữ Hậu chết.
21. Những người này không phải là con của Huệ Đế mà là con người
khác. Nhưng Lữ Hậu làm như vậy để giữ uy quyền cho họ Lữ.
22. Vị hoàng đế còn ít tuổi.
23. Vì Huệ Đế lấy con của Lỗ Nguyên tức là lấy cháu, nên bọn
Triều, Vũ Thái gọi Lỗ Nguyên là bà ngoại.
24. Ngô, Việt, Tề, Hoài Nam, Lang Gia, Đại, Thường Sơn Vương là Triều,
Hoài Dương Vương là Vũ và Tế Xuyên Vương là Thái.
25. Lương Vương Lữ Sản, Triệu Vương Lữ Lộc, Yên Vương Lữ Thống.
26. Vì lúc bấy giờ tất cả binh quyền trong tay Lữ Lộc, tất cả
quyền chính trong tay Lữ Sản, quần thần không làm gì được nên trước hết phải
tước cho được ấn của họ.
27. Đó cũng là ý kiến của Lữ Hậu trước khi chết.
28. Con của Tào Tham.
29. Để làm loạn.
30. Giữa Giả Thọ va Lữ Sản.
31. Vì có cờ tiết thì mới vào được cung cấm.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét