Trăng vào đêm cõng mẹ lên núi - Tsukioka Yoshitoshi

Gặp trên soi.today giới thiệu tranh cổ Nhật Bản: Tsukioka Yoshitoshi và ba bức tranh trăng. Có bức Trăng vào đêm cõng mẹ lên núi, chợt nhớ một truyện đã đọc ngày xưa: Huyền thoại núi Narayama.

Chuyện kể về một ngôi làng hẻo lánh trên núi cao của Nhật Bản. Ở đó, có một tập tục: Khi người già tròn 70 tuổi thì con cái đưa họ lên núi và bỏ lại. Chính cái đói triền miên ở ngôi làng nghèo khó này đã sinh ra cái tập tục đó: làm vậy để bớt đi một miệng ăn. Những người già, theo tập tục, luôn coi đó là một việc phải làm, dù vẫn tha thiết sống. Nếu có ai đó cưỡng lại, thì người ta sẽ trói họ lại để làm cái việc bắt buộc phải làm. Tập tục này còn quy định: Khi xuống núi không được ngoái lại đằng sau và không được nói một lời nào, dù là tạm biệt hay vấn an cha mẹ…

Trong Huyền thoại núi Narayama: Một bà cụ đã đến ngày phải lên núi. Bà đành phải làm việc đó theo tập tục, dù còn khỏe mạnh và minh mẫn. Người đàn ông cõng mẹ mình lên núi, lòng quặn đau vì quá thương mẹ. Đến đỉnh núi, anh để mẹ lại và xuống núi. Nhưng rồi anh đã phạm phải lời nguyền của tập tục, khi quay lại thăm mẹ, rồi hỏi chuyện mẹ khi bỗng dưng trời đổ cơn mưa tuyết bời bời… Dù đã đươc an ủi bằng quan niệm ngàn đời, là người già lên núi gặp tuyết sẽ là người hạnh phúc khi về thế giới bên kia, nhưng tình máu mủ ruột rà vẫn khiến lòng người đàn ông tan nát. Và, không thể khác được, anh đành xuống núi, để bà mẹ già lập cập vì lạnh giữa một màu trắng mênh mông của tuyết…

------

Phần giới thiệu về bức tranh này.

Trăng vào đêm cõng mẹ lên núi - Tsukioka Yoshitoshi.

Người đàn ông trong tranh cõng mẹ già lên núi để làm gì? Đây là cảnh trong một câu chuyện cổ của Nhật nói về tục lệ Ubasute, tức là việc bỏ người già lại ở nơi hoang vắng (núi cao), mỗi khi làng lâm vào cảnh hạn hán hay mất mùa, đói kém.

Tục lệ này được kể nhiều trong các câu chuyện cổ, chuyện Phật giáo, không chỉ ở Nhật mà còn ở cả Việt Nam hay Trung Quốc. Trong cổ tích phương Tây cũng có chi tiết tương tự khi cha và mẹ kế của Hansel và Gretel đưa hai bé vào rừng bỏ mặc khi làng mất mùa.

Chi tiết người con cõng mẹ

Truyện cổ kể: Khi người đàn ông đưa mẹ già lên núi, bà bẻ cành cây dọc đường rải xuống đất. Khi lên đến đỉnh, bà mẹ dặn dò, con về nhớ đi theo đường cây rải để khỏi lạc. Anh xúc động vì tình thương của mẹ, bèn cõng mẹ trở về nhà.

Và trăng trên cao, như mọi lần, vẫn bình thản chứng kiến mọi việc.

Chi tiết trăng sau tán cây.

*****