Ba Viên Ngọc Bích

 

1

BỨC DANH THIẾP ĐÁNG NGỜ

Phạm Cao Củng

Kỳ Phát cười mà bảo tôi:

- Anh đánh cờ mà không chịu nghĩ, như thế cả đời thua, mà thứ nhất là không bao giờ cao được.

Tôi cũng cười, bày ván cờ khác rồi trả lời:

- Tôi chịu không làm sao được, vì tôi dẫu có muốn nghĩ cũng không nghĩ ra.

Phát cau mặt:

- Sao lại không ra, chỉ có một điều là anh không chịu nghĩ.

- Khổ, oan cho tôi quá, nhưng tôi nghĩ mà không ra, thì anh bảo tôi làm sao được! Anh đánh một nước tính luôn mấy nước sau, tôi thì chịu.

Phát vẫn không chịu:

- Nghĩa là anh lười nghĩ.

Tôi cười:

- Anh cứ kêu tôi lười hoài, nhưng tôi hãy hỏi anh: ví dụ như vụ án mạng ở trong Thanh mà người ta đã nói dạo trước (Xem Vết tay trên trần.), việc tìm ra cái kho tàng nhà họ Đặng (Xem Kho tàng họ Đặng.), cái bí mật trong chiếc tất nhuộm bùn (Xem Chiếc tất nhuộm bùn.), dễ thường anh cũng bảo rằng ai cũng có thể khám phá ra được cả sao?

Phát châm thuốc lá hút rồi gật đầu:

- Phải, ai cũng có thể khám phá được, nếu ai cũng chịu nghĩ.

Tôi lắc đầu:

- Không anh ạ, chịu nghĩ chỉ là một điều, mà có khối óc trinh thám đặc biệt như anh mới là điều quan trọng hơn cả.

- Cái điều ấy thì tôi chắc ít người có lắm.

Phát thở một hơi thuốc lá dài, rồi có vẻ chán nản, bảo tôi rằng:

- Tôi thấy phần nhiều người nước ta đều giống như anh hết, bất cứ việc gì, chưa làm đã kêu khổ, hình như tự biết là một kẻ không làm được cái thá gì hết thẩy. Như vậy thì bao giờ mà thành công được việc gì hơi quan trọng một chút?

Tôi cười:

- Không hiểu hôm nay anh ăn phải món gì mà sinh ngôn luận thế, có mỗi một ván cờ, mà anh bàn ngay ra chuyện đời được. Anh lại khéo léo mạt sát cả nước ta là nước văn hiến…

Phát tức mình, giơ tay xóa cả bàn cờ tôi vừa bày xong rồi vất điếu thuốc lá chàng đương hút dở mà bảo tôi rằng:

- Thôi, nói với một người bướng như anh là vô ích, mà đánh cờ với một người không chịu nghĩ như anh lại càng vô ích hơn nữa.

Cố ý trêu cho Phát tức, tôi khoanh tay nhìn chàng mà hỏi:

- Vậy bây giờ, không đánh cờ mà trời mưa buồn không đi chơi đâu được thì anh định làm gì?

Phát cáu:

- Thì tôi ở nhà để nghĩ, nghĩ xem những người bướng và lười như anh thì sống để làm gì?

Tôi cười:

- Tôi đã nghĩ ra rồi, anh ạ! Tôi sống để mà trêu anh.

Có lẽ Phát biết tôi có ý chọc tức chàng nên Phát đánh diêm, châm điếu thuốc khác, rồi ra tựa cửa sổ nhìn những giọt nước mưa tí tách, nhất định không nói nữa.

Tôi nhìn theo Phát mà mỉm cười.

Kỳ Phát, cái anh chàng có tài trinh thám bao giờ cũng vui vẻ ưa hoạt động của tôi chỉ có mỗi lúc này là cáu kỉnh, ấy là lúc lâu mãi không có cái gì lạ lùng bí mật để chàng tra xét nghĩ ngợi.

Người ta khi rỗi thì thấy nôn nao, khó chịu, Kỳ Phát của tôi lúc này cũng đói, nhưng đói trong khối óc ham luận lý xét đoán của chàng. Kỳ Phát chỉ có mỗi một tính xấu ấy. Muốn chữa cho chúng, tôi đã có một cách là khi nào chàng cáu kỉnh thì tôi lại càng trêu chàng kỳ cho đến khi nào chàng hết cáu mới thôi.

Bỗng có tiếng gõ cửa. Thằng xe nhà ông Tham Lượng bước vào. Nó cúi chào tôi rồi lại bên Kỳ Phát, đưa một chiếc phong bì danh thiếp. Phát mở xem, rồi quay bảo thằng xe:

- Cho anh về, thưa với ông rằng ta sẽ lại ngay!

Thằng xe đi rồi, Kỳ Phát đọc thư lại một lần nữa, rồi đi lại bên, vỗ vai tôi mà bảo rằng:

- Bây giờ thì tôi đố anh trêu làm sao cho tôi tức được.

Tôi giật mình hỏi:

- Thế nào, anh lại có việc gì để tra xét rồi hẳn?

Phát gật đầu:

- Nho nhỏ thôi, nhưng tôi ngờ rằng có nhiều cái lạ. Đấy, anh đọc đi!

Tôi cầm lấy tấm danh thiếp của Phát trao cho. Đó là cái thư của Tham Lượng, một người bạn của Kỳ Phát và cả của tôi nữa.

Trong danh thiếp có viết mấy dòng:

“Anh Kỳ Phát,

Nếu anh rỗi rãi, thì lại chơi tôi ngay. Tôi có một việc trộm thường, nhưng rất bí mật, nếu được anh tra xét giúp cho thì hay lắm.

Thế nào anh cũng lại, và trời mưa thì anh xơi cơm luôn thể ở đằng tôi cho vui.

Anh lại ngay.

Tham Lượng”

Tôi xem xong, gật đầu:

- Thực là buồn ngủ lại gặp chiếu manh, sướng anh nhé! Nào, chúng ta mặc áo lại anh Tham Lượng.

Phát vẫn đứng yên hỏi:

- Anh cũng đến à?

Tôi ngạc nhiên:

- Sao lại không đến? Tham Lượng cũng là bạn của tôi, vả lại từ trước đến nay chưa hề bao giờ anh đi khám phá một vụ nào mà lại không rủ tôi cùng đi, như vậy, lần này cũng phải giống như mọi lần trước.

Kỳ Phát lắc đầu:

- Không, lần này thì anh ở nhà.

- Tại sao?

- Tại anh là một người chỉ biết nói bướng và lười nghĩ, để anh đi theo cũng vô ích thôi, vì đúng như lời anh nói, trời sinh anh ra ở đời chỉ có một việc là trêu tôi thôi, vậy anh hãy ở nhà đợi đến lúc nào tôi cáu.

Tôi làm lành:

- Thôi Kỳ Phát ạ, bây giờ tôi phục lời anh nói là phải lắm rồi, người ta ai cũng có thể suy nghĩ được, vậy có dịp tốt để tôi nghĩ, bổn phận của anh là để tôi đi theo.

Phát cười:

- Anh hỏi bây giờ thì đã khá muộn, nhưng tôi cũng không cố chấp làm gì.

Tôi vội đi mặc áo:

- Anh rộng lượng quá!

Phát giơ tay, cản tôi lại:

- Anh hãy khoan đừng có tán dương tôi vội. Ừ, thì anh đi, nhưng trước hết, anh phải làm sao cho tôi tin được rằng tới đó, anh sẽ chịu nghĩ.

Tôi gật đầu:

- Được rồi, anh hãy để tôi lại đấy rồi tôi nghĩ cho anh xem!

Phát lắc đầu:

- Không, anh phải nghĩ ngay từ bây giờ!

Tôi ngạc nhiên hỏi:

- Anh bảo tôi nghĩ từ bây giờ, nhưng đã có cái gì để xem xét mà nghĩ ngợi luận đoán được.

Phát giơ chiếc danh thiếp:

- Có cái này!

Rồi Phát nói luôn:

- Đây anh xem lại, anh xem và nghĩ rồi nói cho tôi biết anh đã nhận xét được điều gì?

Tôi ngạc nhiên cầm tấm danh thiếp, xem kỹ lại một lượt, rồi một lượt thứ ba nữa nhưng ngoài mấy câu trên kia, thì không có gì đáng để ý cả. Tôi trao trả Kỳ Phát, lắc đầu:

- Tôi chịu rồi, không nhận thấy gì cả.

Kỳ Phát mỉm cười bảo:

- Thôi, anh lại lười nghĩ rồi. Vậy anh ở nhà nhé, tôi đi đây!

Tôi cũng phát tức, giật lấy chiếc danh thiếp mà bảo rằng:

- Anh không phải nói, anh đưa tôi xem lại lượt nữa.

Nhưng cũng chẳng hơn gì lần trước, lần này tôi vẫn không thể nào mà nhận ra được cái chỗ khác thường đáng để ý ấy.

Kỳ Phát thì đứng yên mà nhìn tôi. Lâu lâu, chàng mỉm cười mà nói rằng:

- Thế nào, anh đã nghĩ ra rồi chứ?

Tôi miễn cưỡng gật đầu:

- Có, tôi nhận thấy có một chỗ chữa, chữa viết thêm vào chữ ngay.

Phát gật đầu:

- Phải, anh đã tấn tới đấy, nhưng chỗ chữa ấy thì nghĩa là thế nào?

Tôi cố nghĩ rồi đành nói:

- Chữa viết thêm như thế nghĩa là tính anh Tham Lượng không được cẩn thận, nhiều khi lại thay đổi ý kiến luôn.

Kỳ Phát bĩu môi:

- Thôi, anh bất tất phải nói nữa, nghĩa là có lẽ anh không thể nào nghĩ được, hay là anh không có óc cũng vậy!

Tôi không cãi lại, chỉ tự an ủi và nhủ thầm: "Ta không có óc, nghĩa là ta không có óc trinh thám mà thôi. Như vậy thì cũng không đến nỗi nhục lắm."

Nhưng Kỳ Phát đã giục tôi:

- Thôi, anh mặc áo, chúng ta đi, kẻo anh Tham Lượng chờ!

Tôi tuy mừng thầm, nhưng vẫn còn làm bộ:

- Nhưng trước hết, anh hãy nói cho tôi biết cái danh thiếp này anh nhận thấy những gì đáng để ý?

Phát lắc đầu giục:

- Thì anh hãy đi đã nào, anh nóng muốn biết sao không cố mà tìm ra?

Tôi cau mặt:

- Thì anh nói ngay cho tôi biết đã nào, hãy nói cho tôi biết để khi nào lại đằng ấy; tôi mới còn có thể nghĩ thêm được ra cái gì khác nữa chứ!

Phát lắc đầu:

- Anh thực không biết điều chút nào cả, nhưng thôi tôi cũng chiều anh, nói cho anh biết một chút vậy: Thế xem bức danh thiếp này, anh không nhận thấy rằng trong lúc anh Tham Lượng ngồi viết thì có chị ấy đứng bên à?

Tôi ngạc nhiên, hỏi:

- Quái lạ, sao anh lại biết thế nhỉ? Tôi không hiểu đấy!

Phát cười nhạt:

- Tại rằng anh không có óc, hiểu chưa, mà nói luôn cho anh biết rằng chỗ nhận xét ấy chưa là điều quan trọng nhất. Nhưng thôi, nói ra anh lại hỏi vặn tôi, anh cứ đi đi, rồi sẽ hay!

 

2

MỘT VỤ TRỘM LẠ

Chúng tôi lại nhà anh Tham Lượng. Hai vợ chồng anh thấy chúng tôi thì mừng lắm. Chị ấy cười mà bảo:

- Anh Kỳ Phát, lần này thì việc nhà, hẳn là anh phải tìm ra cho được!

Tôi cũng cười:

- Kỳ Phát lúc nẫy cũng đã bảo tôi rằng: anh ấy đương trong lúc không có công việc gì, vậy mà anh lại cho công việc, đáng lẽ anh phải mang lễ lại tạ ơn anh chị cơ đấy!

Chị Tham Lượng cười, mời chúng tôi ngồi rồi nói rằng:

- Các anh hãy ngồi xuống đây. Nhà tôi vừa bị một vụ trộm, tuy không lấy gì làm to lắm…

Tôi hỏi:

- Chị bị mất trộm cái gì?

Chị Tham Lượng nói:

- Tôi bị mất chuỗi hột vàng…

Kỳ Phát giật mình:

- Chuỗi nào, hay là chuỗi hột vàng mà có ba viên ngọc bích ở giữa ấy, chuỗi hột chị vẫn thường đeo?

Chị Tham Lượng gật đầu:

- Vậy chính chuỗi hột ấy, vì tôi còn có chuỗi nào khác đâu!

Tôi cũng giật mình:

- Chết chửa, mất chuỗi hột quý ấy mà chị lại bảo là vụ trộm nhỏ.

Anh Tham Lượng gật đầu:

- Nghĩa là đã mất rồi thì nói to, hay nhỏ nào có khác gì. Thực ra thì cũng không đáng bao nhiêu, vả lại của đi thay người…

Chị Tham cau mặt:

- Nào tôi có làm ác cái gì mà cậu bảo của đi thay người, vả lại tuy chuỗi hột vàng không đáng mấy nhưng có ba viên ngọc bích quý lắm.

Phát gật đầu:

- Có, tôi có biết ba viên ngọc ấy. Mà hiện thời, toàn cõi Việt Nam không chắc có lấy được một viên nào nước ngọc đẹp được giống như thế nữa.

Chị Tham Lượng gật đầu:

- Tôi không nói ngoa đâu, thực như thế đó, và ba viên ngọc ấy là do của ông cụ Tổ nhà tôi để lại, nguyên cụ ngày xưa làm quan ngự y trong nội, chữa khỏi được bệnh cho vua gì gì đấy, nên vua mới ban cho ba viên ngọc ấy.

Tôi hỏi:

- Chị đã trình Sở Mật thám chưa?

- Chưa, vì nhà tôi bảo: đừng trình vội, hãy nhờ anh Phát tra xét xem thế nào đã!

Kỳ Phát mỉm cười:

- Vậy có lẽ anh Tham tôi tin cái tài tôi hơn Sở Liêm phóng đấy nhỉ?

Anh Tham Lượng gật đầu:

- Cái đó thì đã hẳn, chẳng thế tôi lại tìm anh trước!

Phát cũng gật đầu; nhưng mỉm cười một cách hoài nghi. Rồi Phát bảo Tham Lượng:

- Nào, bây giờ anh chị hãy kể cho tôi nghe chuyện mất chuỗi hột ấy thế nào?

Tham Lượng nói:

- Không có gì rắc rối cả, anh ạ, nghĩa là chuỗi hột ngọc ấy nhà tôi để trong két rồi sáng hôm sau, mở két ra, thấy mất.

Phát hỏi:

- Khóa vẫn y nguyên chứ?

Tham Lượng gật đầu:

- Vẫn y nguyên, đó mới là một điều lạ!

- Nếu chỉ có đúng như lời anh kể mà mất được thì cũng lạ thực đấy, nhưng tôi chắc rằng không phải chỉ có thế thôi đâu!

Tham Lượng quay lại bảo vợ, hình như muốn lấy vợ làm chứng cho lời nói của mình:

- Mợ nhỉ, câu chuyện chỉ có thế; có lạ, tôi mới phải mời anh lại chứ!

Kỳ Phát nghiêm sắc mặt lại bảo vợ Tham Lượng rằng:

- Vụ trộm đã xẩy ra lâu rồi, khám xét vết tích bây giờ rất khó vì dù có vết tay chăng nữa, thì anh chị cũng đã làm nhòe mất cả rồi. Vậy chỉ còn có một cách hy vọng để lấy lại chiếc chuỗi hột ấy là chị hãy kể hết sức minh bạch những việc đã xẩy ra, như vậy thì tôi mới có thể mong tìm ra thủ phạm.

Chị Tham vội nói:

- Khốn nạn, thì nào tôi có giấu gì đâu, đã định giấu thì còn mời anh lại đây làm gì?

Kỳ Phát gật đầu:

- Không, nghĩa là tôi nói trước vậy mà thôi, nào, chị hãy kể lại thực tường tận cho tôi nghe đi. Chị còn thấy chuỗi hột ấy lần cuối cùng vào lúc nào?

Chị Tham Lượng nói:

- Anh để tôi nói rõ ràng anh nghe. Nguyên hôm kia, nghĩa là hôm thứ bẩy, tôi và nhà tôi đi xem hát tại Nhà hát lớn. Tôi định đeo chuỗi hột đi thì nhà tôi bảo nên để ở nhà, vì ở đấy đông nhỡ ra chen nhau, đứt mất thì sao. Thực là tại nhà tôi, chứ nếu đeo đi thì có lẽ lại không bị mất!

Tham Lượng cãi:

- Phải, bây giờ nói thế nào chẳng được, nghĩa là số đã mất của thì trăm đường tránh cũng không thoát được.

Chị Tham gật đầu:

- Cậu thì chỉ cho tại số, sao ngày thường thì cậu ghét số mệnh thế?

- Ấy bây giờ tôi mới nhận ra rằng mọi sự ở đời quả có số thực!

Kỳ Phát ngắt lời hỏi:

- Chị không đeo chuỗi hột đi đêm hôm ấy, vậy để ở nhà thì cất vào đâu?

- Tính tôi vốn cẩn thận nên bỏ chuỗi hột vào chiếc két kia.

Phát nhìn theo tay chỉ, thấy chiếc két sắt kiểu lớn, ba ổ khóa.

Phát gật đầu lẩm bẩm điều gì không rõ, giây lát mới hỏi tiếp:

- Chị có khóa két lại chứ?

- Vâng, chính tay tôi khóa lại cẩn thận.

- Mấy giờ chị đi xem?

- Lúc ấy vào quãng 8 giờ rưỡi.

Phát cười mà hỏi rằng:

- Chắc chị không quên mang chìa khóa đi.

Chị Tham Lượng cũng cười:

- Anh nói mới lẩn thẩn, có mỗi cái két mà lại quên không mang chìa khóa đi thì lạ thực, bao giờ chìa tôi cũng giữ, nhưng vì hôm ấy mặc bộ áo vải “phin” mỏng quá, nên sợ rách túi tôi giao cho nhà tôi giữ.

Phát vẫn cười quay hỏi Tham Lượng:

- Còn anh, hẳn anh cũng nhớ mang theo, tôi chỉ lo anh đãng trí lại để quên ở nhà thôi!

Tham Lượng lắc đầu:

- Không, lúc ra khỏi nhà, nhà tôi mới đưa chìa khóa cho tôi, mà lúc về thì tôi lại trao trả nhà tôi ngay.

Phát có vẻ nghĩ ngợi, sau bỗng nói lẩm bẩm:

- Quái lạ, hôm ấy, tôi cũng có đi xem sao lúc tôi nhìn thấy chị thì lại không thấy anh đâu: tôi lại cứ yên trí rằng chỉ có một mình chị đi xem thôi, còn anh ấy không đi vì bận việc!

Chị Tham Lượng hỏi:

- Có phải anh nhìn thấy tôi lúc “giờ tạm nghỉ” không?

Kỳ Phát gật đầu:

- Vâng, đúng đó, chắc lúc ấy anh Tham ra ngoài hàng hiên hút thuốc.

Tham Lượng lắc đầu:

- Không, lúc đó tôi có tí việc phải về nhà… Tôi quên chưa lấy cái thư bỏ vào thùng, cái thư cần gửi để nhà dây thép cho đi chuyến sáng sớm mai!

Phát nhìn thẳng vào mặt Tham Lượng rồi đột ngột hỏi:

- Anh về tận nhà Bưu điện bỏ thư thì kịp về xem lúc mở màn sao được?

Tham Lượng lắc đầu:

- Không, tôi bỏ ngay chỗ hòm thư đầu phố!

Chị Tham Lượng nói:

- Ấy bỏ ngay đầu phố, thế mà cũng mất xem một đoạn vì quá được chốc lát thì nhà tôi mới về kịp.

Rồi chị Tham lại cười:

- Ấy vì vội vàng vậy, vội đến nỗi trượt chân ngã lấm cả quần, đây này anh xem.

Phát nhìn theo tay chỉ, rồi chàng đứng dậy hỏi:

- Bộ quần áo này như mới may đấy chứ, sao mới mà anh mặc không giữ gìn nên chóng hại quá.

Phát lại về chỗ ngồi, rồi hỏi tiếp:

- Anh đi bộ hay sao mà đến nỗi ngã?

Tham Lượng lắc đầu:

- Không, tôi đi xe nhưng vì lúc vội bước xuống, vướng quần phải bánh xe.

Phát gật đầu:

- Phải, chẳng thế người ta lại chẳng có câu ví: “Đi đâu mà vội mà vàng, mà vấp phải đá mà quàng phải gai”.

Tôi thấy Phát cứ đùa hoài khó chịu quá, bảo:

- Gớm, anh cứ bông đùa thế thì tra xét thế nào được.

Kỳ Phát nhìn tôi rồi cười mà rằng:

- Nào tới tra xét, vậy chị biết mất chuỗi hột hồi lúc nào?

Chị Tham Lượng nói:

- Tôi biết mất ngay từ sáng sớm hôm sau. Lúc mở két ra thì chuỗi hột đã không cánh mà bay.

Kỳ Phát lại hỏi:

- Ngoài chuỗi hột ra chị có mất gì nữa không?

- Không, vả lại tiền thì tôi để trong ngăn kéo ở trong tủ, muốn mở lại phải dùng chìa khóa nữa.

Kỳ Phát hỏi:

- Vậy chị có nghi ngờ cho ai trong nhà này không?

- Không, vả lại trong nhà hôm ấy thì chỉ có thằng xe ở nhà mà thôi. Con sen mới xin về hôm trước.

Kỳ Phát hỏi:

- Có lẽ là thằng xe lấy?

Tham Lượng lắc đầu:

- Không, thằng xe này ở đã lâu, vả lại tôi biết nó là người thực thà cẩn thận.

Tôi nói một câu hoài nghi:

- Ở đời không biết đâu mà lường được. Nhiều khi mình tin cậy hết sức mà lại gian giảo không chừng!

Kỳ Phát gật đầu bảo:

- Phải, anh nói đúng, chúng mình không còn tin ai hết. Thì ta hãy thử hỏi thằng xe!

 

3

THẰNG XE KHẢ NGHI

Chị Tham Lượng gọi thằng xe ra. Phát nhìn nó như thôi miên vậy, rồi bỗng hỏi rằng:

- Thế nào, anh không lấy chuỗi hột ngọc chớ?

Thằng xe thưa:

- Thưa ông, con không dám ạ. Vả có muốn lấy cũng không được. Chuỗi hột ấy bà con bỏ vào trong két.

Kỳ Phát gật đầu:

- Có, ta biết, nhưng trong lúc ông bà đi xem thì anh không đi đâu chứ?

- Thưa ông, con ở nhà không đi đâu hết.

Kỳ Phát lại hỏi tiếp luôn:

- Thế có ai vào trong nhà lúc ông đi vắng không?

- Thưa ông, không ạ, vì con ở trong bếp.

- Lúc ông về thì anh ở đâu?

- Lúc ấy con ở ngoài cửa, ông con về, con chạy vào trong nhà thì vừa sôi nước, con pha chè mới cho ông con uống rồi ông con lại đi ngay.

Kỳ Phát hỏi:

- Ông về vội lắm phải không anh?

- Vâng, ông con về một cái lại đi ngay.

Tham Lượng cười:

- Chẳng vội lại ngã lấm quần.

Rồi Tham Lượng lại bảo Kỳ Phát:

- Ngay hôm thấy mất chuỗi hột tôi cũng gọi nó lại hỏi luôn nó cũng trả lời như vừa nói với anh lúc nẫy. Vụ trộm này tôi không còn hiểu ra sao cả. Thực là bí ẩn.

Tôi hỏi Phát:

- Thế nào? Anh đã thấy manh mối chưa?

Phát lắc đầu:

- Chưa nhưng chắc cũng phải tìm ra. À, nhưng chị Tham, tôi mà tìm ra chuỗi hột ngọc thì chị thưởng cho tôi gì nào?

Chị Tham cười mà rằng:

- Chưa chi đã đòi công, thì tùy đấy, muốn lấy công gì cũng được.

Phát gật đầu:

- Nghĩa là thế này thôi vậy, mất lòng trước hơn được lòng sau, hễ mà tôi tìm ra thì trước hết chị phải cho tôi đi hát với anh Tham một đêm.

Tôi cười:

- Thế còn tôi anh quên à?

- Ừ, hát với cả anh nữa, rồi hôm sau thì chị làm một bữa tiệc đãi tôi, ăn uống tráng miệng xong đâu đấy, tôi sẽ đưa chuỗi hột giả lại. Chị có bằng lòng như thế không?

Chị Tham cười:

- Vâng, ông muốn gì cũng được. Miễn là ông tìm được lại cho tôi chuỗi hột.

Kỳ Phát đứng dậy bảo:

- Thôi, chúng tôi không muốn ăn cơm hôm nay đâu, chị đừng bảo nó làm nhé!

Chị Tham Lượng không nghe bảo:

- Không, ai lại thế, các anh ăn cơm với chúng tôi cả cho vui, tôi đã bảo nó làm cơm rồi.

Phát lắc đầu:

- Tôi không tin lời chị được.

- Thật đấy anh ạ, chẳng tin thì anh vào mà xem.

Kỳ Phát vào xem thực, chàng chạy thẳng vào bếp rồi cười mà rằng:

- Nào cơm đã thổi đâu, chị chỉ khéo nói.

Phát nói tiếp:

- Trong nhà này thế mà nhiều chỗ giấu tốt đáo để.

Nói một câu không có liên lạc gì cả, thế rồi Phát lại bảo khẽ tôi:

- Thôi chúng ta về, ở lại đây vô ích, vả lại tôi còn muốn thử lại xem những lời tôi đoán có đúng hay không.

Phát nói như vậy nên mặc dầu cho vợ chồng anh Tham Lượng giữ thế nào, Phát cũng nhất định trở về.

Lúc ngồi xe về nhà, tôi hỏi Phát:

- Thế nào, anh nhận xét thấy những gì rồi?

Phát cười, bảo tôi rằng:

- Anh này lạ nhỉ, đáng lẽ phải chính tôi hỏi anh câu ấy mới phải chứ, vì anh đã quên rồi sao? Lúc ở nhà đi tôi đã bảo anh phải nghĩ.

Tôi gật đầu:

- Có, tôi đã nghĩ rồi.

- Vậy anh nhận thấy thế nào?

- Tôi chỉ biết có thằng xe ăn cắp.

Phát gật đầu:

- Anh khá đấy, nhưng tại sao anh lại đoán thằng xe ăn cắp.

Tôi thấy Phát khen, cũng hơi có chút tự đắc, ung dung cắt nghĩa:

- Thì trong nhà chỉ có ba người: anh Tham Lượng, chị Tham Lượng và thằng xe. Lẽ tất nhiên chị Tham Lượng không ăn cắp của chị ấy, anh Tham Lượng cũng không ăn cắp nốt, chỉ còn có thằng xe.

Phát nhìn tôi nói:

- Chỉ có thế mà anh đoán rằng thằng xe ăn cắp?

Tôi gật đầu. Kỳ Phát vỗ vai tôi bảo:

- Vậy ra anh thực là… một thằng ngốc!

Tôi vẫn chắc ở cái lý của tôi nên cãi:

- Có anh là thằng ngốc. Tôi hãy hỏi: vậy không phải thằng xe ăn cắp thì ai?

Phát điềm tĩnh bảo:

- Tôi bảo anh là thằng ngốc là vì theo luận lý giản tiện mơ hồ như thế, mà anh dám kết luận như thế thực là ngốc. Tôi có thể cũng theo cách luận lý của anh, nhưng thằng xe là một người cả hai vợ chồng anh Tham cùng tin cẩn, vả lại nó không có chìa khóa giả mà mở két (một chiếc két sắt chẳng phải rằng bất cứ chìa khóa giả nào cũng mở được). Vậy thằng xe không thể là thủ phạm.

Rồi Phát cười:

- Theo cách lý luận thì có lẽ thủ phạm là… anh hay tôi ấy.

Tôi khó chịu lắm, gắt:

- Sao lúc nào anh cũng đùa như vậy? Tôi hỏi thực, anh đã tra ra rồi chứ?

Phát gật đầu:

- Đã, thủ phạm là thằng xe!

Tôi lại càng tức:

- Vậy anh có hơn gì tôi?

- Có chứ, vì tôi không luận lý một cách mơ hồ như anh.

- Thế anh bảo nó lấy vào lúc nào?

- Lấy lúc tạm nghỉ ở Nhà hát lớn, lấy lúc Tham Lượng về lấy phong thư.

Tôi muốn hỏi thêm nữa nhưng Kỳ Phát đã giục:

- Anh đã đói chưa? Chúng ta đi hiệu ăn.

Về vấn đề ăn uống thì tôi với Kỳ Phát bao giờ cũng đồng ý nhau. Chúng tôi đã ăn xong, lúc uống nước, tôi lại hỏi:

- Thế nào, anh đã tìm ra thủ phạm, vậy còn đợi gì mà không lấy lại chuỗi hột ngọc?

Phát nhìn tôi:

- Nghe chừng anh nóng đi hát lắm có phải không?

Tôi lắc đầu:

- Không, nhưng tôi nóng muốn biết kết quả ra sao.

Phát không trả lời câu tôi nói, bỗng hỏi:

- Thường thì giờ tạm nghỉ ở nhà hát bao lâu nhỉ?

- Chừng mươi, mười lăm phút. Nhưng gánh Tân Kịch Đoàn diễn hôm ấy thì lệ bao giờ cũng nghỉ mười lăm phút.

Phát lại hỏi:

- Anh có đồng hồ đấy chứ?

Tôi gật đầu, Phát gọi hầu sang thu tiền, rồi ra khỏi hiệu hỏi tôi:

- Đâu đồng hồ của anh đâu?

Tôi lấy đưa cho Kỳ Phát, chàng sung sướng bảo:

- May quá, lại có thể tính được từng giây.

Phát lại gọi xe, tôi hỏi:

- Đi đâu?

Phát không trả lời, bảo phu xe:

- Nhà hát đấy!

Rồi suốt trong lúc ngồi xe, Phát để ý nghĩ ngợi tính toán không nói một lời nào. Tôi cũng không dám hỏi, một lát sau xe đến Nhà hát lớn, Phát cùng tôi đi vào một hiệu cho thuê xe đạp ở ngay cạnh nhà hát. Tôi hỏi:

- Trời mưa, anh thuê xe đạp đi đâu?

Phát không trả lời, đưa gửi giấy căn cước thuê một chiếc xe đạp biển sơn thẻ số. Chàng lật giở mấy tờ rồi nói:

- Nhiều người thuê nhỉ, nhà hàng đại phát tài.

Chủ nhà chép miệng:

- Chẳng ăn thua gì ông ạ, chỉ đủ đóng thuế và vào đồ chữa là vừa.

Phát dắt xe ra dặn tôi:

- Bây giờ anh nhớ nhé. Chúng ta cùng về nhà anh Tham Lượng, anh đi xe tay tôi đi xe đạp. Anh thuê xe đi trước đi, tôi cũng đạp xe theo luôn. Anh sẽ đợi tôi ở nhà anh Tham Lượng. Nhưng mà không vào, anh cứ ngồi đợi tôi ở đấy, hễ Tham Lượng có hỏi thì anh bảo: Tôi đi đâu có chút việc, rồi cũng đến đó ngay.

Phát lại dặn thêm:

- Anh nhớ đừng có nói hở cho anh chị ấy biết một chuyện gì nhé!

Và dựa xe chạy thục mạng.

Tôi không hiểu ra sao cả nhưng cũng cứ làm theo lời Phát. Tôi lên xe tay, còn Phát thì cắm đầu mà đạp xe đạp.

 

4

MỘT THỦ PHẠM

Khi xe tôi vừa đến nhà Tham Lượng thì đã thấy Phát gác xe đạp đứng đón ở nhà bên cạnh. Phát thấy tôi, xem đồng hồ rồi chẳng nói chẳng rằng lập tức lại nhẩy lên xe đạp. Tôi toan hỏi nhưng xe đạp của Phát đã vụt đi rồi.

Tôi vào nhà anh Tham Lượng, anh chị ấy đều ngạc nhiên, vì không hiểu tôi đến có việc gì. Chị Tham thì trách:

- Các anh khách sáo quá chừng, bảo ở lại ăn cơm lại từ chối đây đẩy.

Tôi tìm cớ nói:

- Không, quả chúng tôi về có việc cần, nếu không thì ăn cơm ở đây cũng như ở nhà, có gì mà ngại.

Tham Lượng hỏi:

- Kỳ Phát đâu?

- Anh ấy đi có chút việc nhưng anh ấy cũng lại đây bây giờ.

Chúng tôi mới nói được vài câu chuyện thì Kỳ Phát vào quần áo lấm bê lấm bết trông như một thằng ăn cắp chạy trốn cảnh sát vậy.

Chị Tham Lượng ngạc nhiên hỏi:

- Thế nào, anh đi đâu mà bẩn thỉu thế?

Phát nhìn quần áo rồi trả lời:

- Thực tôi khó nhọc vì chị đấy nhé, tôi đi bắt thủ phạm.

- Thủ phạm nào?

- Thủ phạm lấy chuỗi hột ngọc chứ còn ai nữa.

Chị Tham ngạc nhiên hết sức hỏi:

- Anh đã tìm ra rồi, vậy chuỗi hột đâu đưa đây tôi xem nào?

Phát lắc đầu:

- Đâu có dễ dàng thế được, chị quên lời hứa rồi hay sao, một chầu hát, một bữa tiệc.

Anh Tham Lượng cười:

- Người ta chưa trông thấy chuỗi hột đâu cả thì anh đã đòi trả công, anh hãy đưa chuỗi hột ra đã nào.

Phát nhìn Tham Lượng rồi lắc đầu:

- Không, tính tôi không thích cái lối hậu tạ ấy, vui chơi, chè chén đã rồi hãy hay.

Chị Tham nửa tin nửa ngờ hỏi Kỳ Phát:

- Anh đã tìm ra chuỗi hột rồi ư, anh nói thật đấy chứ?

Kỳ Phát nói lại.

Chị Tham Lượng gật đầu:

- Nếu thế thì được, bao giờ anh muốn đi hát?

Tôi cười:

- Nhưng chị phải cho phép anh Tham đi mới được cơ.

Tham Lượng cười:

- Cái đó đã là lẽ cố nhiên, tôi sẽ thay mặt nhà tôi mà tiếp các anh.

Chị Phát lườm chồng:

- Tôi biết cậu rồi, chỉ tiện gió bẻ măng xong rồi lại còn ân huệ hão.

Kỳ Phát bảo:

- Thôi chị cứ mời chúng tôi xuống xóm tối hôm nay.

Chị Tham Lượng hỏi:

- Vậy bao giờ anh đưa tôi chuỗi hột?

Kỳ Phát cười:

- Chị này đến hay quên, chị còn nợ tôi bữa tiệc nữa cơ mà, vậy sáng mai tôi trở về ăn nhà chị đã, rồi xong đâu đấy…

- Xong đâu đấy?

- Xong đâu đấy tôi đưa trả chị chuỗi hột chớ còn làm sao nữa.

Rồi Phát đứng dậy vỗ vai anh Tham Lượng mà bảo rằng:

- Không may lại hóa may đấy nhé, có mất chuỗi hột thì anh mới có buổi được đi hát tự do hoàn toàn hôm nay chứ!

Chị Tham lườm chồng:

- Nhưng tôi chỉ muốn cậu đi đến một giờ đêm là cùng thôi đấy nhé.

Tham Lượng cười giục tôi và Phát:

- Thôi các anh đi đi, không có nhà tôi lại thu nghị định bây giờ; đứng thêm một chút nữa thì không khéo cái hạn một giờ lại thu chỉ còn mười một giờ thôi.

Chúng tôi cùng cười rồi đi ra. Nhưng Phát bỗng quay lại bảo:

- Anh chị cho tôi mượn mấy chiếc đĩa hát anh mới mua hôm nọ nhé.

Tham Lượng gật đầu:

- Anh đợi đấy rồi tôi lục cho.

- Thôi anh bảo thằng xe nó đưa lại cho, tôi còn phải về đằng này đã.

Lúc về đến nhà tôi hỏi Phát:

- Thế nào, lúc nẫy anh đi lấy chuỗi hột thực đấy à?

Kỳ Phát lắc đầu:

- Anh bảo tôi lấy đâu mà chóng được thế?

- Vậy anh chưa tìm thấy chuỗi hột?

- Lẽ tất nhiên là chưa.

- Sao anh đã bảo chiều nay đi hát?

- Phải, đi hát.

- Nhưng rồi lấy đâu ra chuỗi hột mà trả chị ấy?

- Đi hát rồi có chuỗi hột.

Bỗng Phát quay lại hỏi tôi:

- Anh có thấy tôi thích đi hát ả đào bao giờ không?

Tôi gật đầu:

- Phải, đó chính là điều tôi nghĩ ngợi mãi, ngày thường anh rất ghét đi hát mà sao lần này anh lại thích như vậy?

Bỗng một ý nghĩ vụt đến trong óc tôi, tôi lẩm bẩm:

- Hay là xuống ả đào để…

Phát vội gạt đi:

- Im, thủ phạm vào đây rồi.

Cửa mở, thằng xe nhà anh Tham Lượng mang mấy chiếc đĩa hát vào, nó để lên bàn rồi toan đi ra, nhưng Phát gọi giật lại:

- Xe, anh hãy vào đây tôi bảo đã.

Thằng xe đã luống cuống, nhưng Phát bảo:

- Anh không có việc gì mà sợ, nhưng tại sao anh lại dám lấy chuỗi hột như vậy?

Thằng xe vẫn chối.

- Thưa ông, con có lấy đâu, lấy thế nào được, vì két khóa.

Phát quắc mắt, nhẩy xổ ra, nắm lấy hai vai nó, nhìn vào tận mặt, rồi cười gằn nói dằn từng tiếng:

- Con dại lắm, con ạ, bây giờ không phải là lúc nói dối quanh nữa.

Thằng xe vẫn chối:

- Thưa ông oan con, tủ két khóa, con lấy thế nào được.

Phát lắc đầu:

- Bất tất anh phải dối tôi, tủ két mở nên anh mới lấy được!

Rồi Phát vẫn nhìn chằm chằm vào mặt thằng xe, nói nhanh:

- Ta biết hết cả rồi, anh giấu nữa cũng vô ích; sau khi ông Tham về, anh tình cờ thấy tủ két mở, anh lấy chuỗi hột ngọc vì anh không thấy có tiền nong nào để ngoài nữa. Anh lấy xong rồi, anh mang giấu vào trong bếp chỗ chiếc chạn bát, góc bên trái. Tôi biết hết cả rồi. Anh giấu nữa cũng vô ích, vậy anh muốn ngồi tù hay được tôi tha cho?

Thằng xe luống cuống, sau đành van lạy:

- Thưa ông xin ông thương cho con được nhờ, quả thật con không có ý lấy trộm chuỗi hột ngọc nhưng vì lúc ấy tủ két mở…

Kỳ Phát gật đầu:

- Ta biết, thôi bây giờ anh muốn yên lành thì về lấy chuỗi hột mang lại đây rồi tôi sẽ có cách cho anh được thoát nạn nhà pha.

Thằng xe ngần ngại:

- Thưa ông, con về lấy bây giờ thì thế nào cũng bị bắt mất, vì chính lúc nẫy con thấy bà nhìn con hình như có ý nghi ngờ lắm.

Kỳ Phát lắc đầu:

- Thế chẳng qua là anh có tật giật mình đó thôi, nhưng tôi đã có cách này, anh không phải ngại gì cả. Bây giờ tôi viết cho anh một cái giấy hỏi mượn cái máy hát của ông bà anh, vì máy của tôi đứt rồi. Rồi anh bỏ chuỗi hột vào trong máy mà mang lại tôi, như thế anh không sợ ai nghi ngờ gì cả.

Thằng xe vâng dạ đi rồi, tôi quay lại bảo Phát rằng:

- Thế thì anh hơn gì tôi, có phải ngay thoạt kỳ thủy tôi cũng đoán ngay ra thủ phạm chính là thằng xe.

- Nhưng anh đoán một cách ngu ngốc.

Tôi bực mình:

- Phải, ngu ngốc, nhưng kết quả thì cũng tìm ra chuỗi hột ngọc như anh chứ gì, Mà tôi lại không cần phải bẩn một bộ quần áo vô ích như anh.

Kỳ Phát nhìn tôi:

- Anh phải biết rằng có làm khó nhọc thế thì mới ăn xuôi chầu hát và bữa tiệc chớ, vả lại có thế thì mới gỡ tội được cho thằng xe nữa.

Tôi gật đầu, Phát bỗng quắc mắt nhìn tôi rồi cười gằn mà bảo rằng:

- Vậy anh tin thực thế ư? Anh tầm thường thực, anh phải biết nếu cứ tra ra thủ phạm một cách ngốc như anh thì có cái hại vô chừng…

- Thằng xe bị bắt mà anh bảo là hại ư? Nó ăn cắp, tham lam, thì ngồi tù, công bình lắm rồi, còn gì nữa.

Phát nghiêm sắc mặt bảo tôi:

- Anh không biết đó thôi, nếu mà cứ làm như anh thì có tai hại lớn. Anh dễ được trông thấy hạnh phúc một gia đình tan nát vì anh, tôi hãy hỏi, thà mất chuỗi hột hơn hay là mất cả hạnh phúc trong nhà?

Tôi không hiểu Phát nói những gì đành bảo:

- Anh cắt nghĩa rõ ràng cho tôi hiểu.

Phát lắc đầu:

- Không, xong công việc đâu vào đấy tôi sẽ kể cho anh nghe, hiện giờ thì chưa thể được.

Cửa mở, thằng xe bưng chiếc máy hát vào. Nó trông trước trông sau rồi mở máy hát ra, cầm chuỗi hột ngọc đưa cho Phát.

Kỳ Phát gật đầu, đưa chuỗi hột cho tôi rồi hỏi thằng xe rằng:

- Quê anh ở vùng nào nhỉ?

- Thưa con ở Thái Bình.

- Thế thì được rồi, anh còn bao nhiêu công tháng ở nhà ông Tham chưa lĩnh?

- Thưa ông con còn ba đồng.

Kỳ Phát móc ví, đưa cho thằng xe 3 đồng rồi bảo rằng:

- Đây, tôi cho anh ba đồng, vậy tôi hẹn cho anh ngày mai lúc nào tôi ăn uống xong xuôi, bảo anh đi mua nước đá thì lúc ấy anh nên về nhà quê ngay, không nên chậm một phút nào nữa, chậm trễ, anh mà bị bắt thì cái đó là tại anh, tôi không biết.

Thằng xe vâng dạ đi rồi, Kỳ Phát lắc đầu mà bảo rằng:

- Ấy con người ta lương thiện hay không chỉ là vì chưa trông thấy cái tủ két mở lúc có người hay vắng người đó thôi!

Tôi bảo:

- Thôi, bây giờ anh cắt nghĩa cho tôi nghe đi.

- Không, tôi đã bảo anh là lúc nào công việc xong xuôi đã cơ mà!

- Chuỗi hột đã lấy được rồi, thế là công việc xong chớ còn gì?

Phát lắc đầu:

- Không, chưa xong đâu, anh ạ, mà chuỗi hột anh có nhận thấy gì không?

- Tôi không thấy gì cả.

Kỳ Phát lắc đầu:

- Anh thì chẳng có thấy gì bao giờ hết, thôi anh đưa chuỗi hột cho tôi.

 

5

HAI THỦ PHẠM

Hôm đó chúng tôi lại nhà anh Tham Lượng, chúng tôi đi hát theo đúng chương trình đã định.

Nước rồi, trống rồi, anh Tham Lượng ngoảnh nhìn đồng hồ thấy một giờ mười lăm bèn đứng lên bảo chúng tôi:

- Các anh ngủ lại đây, tôi về nhé!

Kỳ Phát cười:

- Gớm anh Tham nhớ hạn của chị ấy thế.

Anh Tham gật đầu:

- Phải, về không có lại điếc tai hàng xóm.

Rồi sau khi chi chầu hát, anh Tham còn dùng dằng nói chuyện với người yêu của anh ấy, vì chúng tôi lúc chưa đi hát cũng đoán biết thế nào anh ấy cũng đưa xuống nhà đào Phụng, nhân tình anh ấy. Thôi thì anh chị hẹn ngày xuống, hỏi nhau rằng yêu như thế nào, nghĩa là đủ thứ chuyện của những cặp tình nhân thực lòng yêu nhau hay không thực lòng yêu nhau cũng vậy.

Tham Lượng về rồi, Kỳ Phát chỉ toàn nói chuyện với đào Phụng.

Rồi họ tán nhau, đùa nhau, đến nỗi tôi phải thấy chướng mắt gọi Phát ra mà bảo rằng:

- Tôi không hiểu anh nghĩ thế nào đấy, hôm nay anh Tham Lượng mời anh đi hát, lúc anh ấy về anh lại xoay ra tán ngay nhân tình của anh ấy.

Phát hết sức trơ, gật đầu:

- Tôi tán, rồi sao nữa?

Tôi đã cáu:

- Rồi có lẽ đêm nay anh bắt Phụng quạt màn cho anh ngủ?

Phát gật đầu, vẫn điềm tĩnh như thường:

- Cái đó là lẽ cố nhiên rồi, rồi sao nữa?

Tôi không thể nhịn được:

- Rồi anh là một thằng đểu chớ sao.

Phát lắc đầu, nhìn tôi thương hại.

- Vậy anh tưởng rằng Phụng thực yêu Lượng lắm sao?

- Không, ả đào thì họ chung tình quái gì, nhưng ta là bạn của Lượng xuống hát, vậy anh cư xử như vậy thì tôi không bằng lòng chút nào cả.

Phát lắc đầu:

- Anh câu nệ quá sức, Phụng trong khi chưa được Lượng chuộc về, thì ngoài còn là vật sở hữu của quan viên, tôi cũng là quan viên, lẽ tất nhiên là tôi được hưởng mọi quyền lợi của quan viên.

Mặc cho Phát nói thế nào thì tôi vẫn bất phục cái thái độ ấy. Nhưng Phát vẫn cứ như thường, vẫn tán riết Phụng, rồi cũng như lời tôi đã nói, cùng Phụng vào màn nói chuyện.

Sáng hôm sau, Phát đã dậy gọi tôi mà bảo:

- Nào, chúng ta đi về thôi chứ, về để sắp mồm ra mà ăn uống.

Không hiểu sao lúc này tôi thấy Kỳ Phát tầm thường lạ.

Ngồi xe Phát bỗng móc túi rồi lẩm bẩm.

- Chuỗi hột mà bỏ quên ở nhà ả đào, ăn uống xong không có gì đưa trả chị Lượng thì khó sống.

Phát cầm chuỗi hột đưa lại sát mặt tôi hỏi:

- Thế nào, anh nhận thấy gì không?

Tôi vẫn không thấy gì lạ, lắc đầu. Kỳ Phát bỏ chuỗi hột vào túi rồi lại nói:

- Phải, anh thì còn nhận thấy gì nữa.

Về nhà chị Tham Lượng, Phát ung dung nói chuyện, nhưng không hề nhắc gì đến chuỗi hột cả. Có một lần chị Tham hỏi nhưng Phát gạt đi:

- Chị hãy cho chúng tôi ăn đã nào.

Bữa tiệc hôm đó sang thực là sang nhưng chúng tôi, nghĩa là vợ chồng anh Tham và tôi chỉ ăn có chừng, vì chúng tôi đều đợi. Chỉ có mình Phát là vừa ăn vừa sướng miệng lắm…

Rồi tiệc tan…

Ăn tráng miệng rồi mà Phát chưa chịu đưa chuỗi hột ra.

Rồi Phát bảo thằng xe đi mua đá để pha cốc nước cam quả. Tôi biết Phát còn đợi thằng xe đi thoát đã.

Mười phút sau, Phát mới ung dung nghiêm trọng mà bảo chị Tham Lượng rằng:

- Chị đã cho chúng tôi đi hát, chị đã cho chúng tôi dự bữa tiệc ngon lành, bây giờ, trước tôi hãy xin cảm ơn chị và cả anh Tham nữa, rồi tôi xin giữ đúng lời hứa hoàn lại chị chuỗi hột ngọc.

Vừa nói Kỳ Phát vừa đưa chuỗi ngọc quý ra. Chị Tham vội vàng cầm lấy, sung sướng bảo:

- Anh Kỳ Phát, vậy ra anh giỏi thực, anh đã tìm lấy lại được chuỗi hột thực. Nhưng thủ phạm là ai hở anh?

Kỳ Phát ngạo nghễ nhìn tôi:

- Thủ phạm thì chính anh bạn tôi đây tìm thấy đầu tiên, chính thằng xe ăn cắp.

Chị Tham cau mặt:

- Thằng khốn nạn, vậy ra không thể tin ai thực, được rồi mày sẽ ngồi tù, thằng khốn nạn.

Phát lắc đầu:

- Chị bất tất phải tức giận, nó không còn về đây nữa đâu, nó trốn đi rồi.

- Sao anh không bắt nó lại?

- Không, vì chính tôi cho nó trốn thoát, chính tôi đã dung cho nó không bị tù, mà nó đã đưa trả chuỗi hột ngọc.

Anh Tham Lượng cười nhạt:

- Vậy ra anh phúc đức lắm nhỉ.

Phát nhìn thẳng vào mặt Lượng gật đầu:

- Phải, tôi phúc đức lắm, mà phúc đức với hết thẩy mọi người.

Tham Lượng vẫn mỉm cười một cách nhạo báng mà nói rằng:

- Anh Kỳ Phát, anh thực là một người giỏi, anh đã tìm ra chuỗi hột ngọc, anh đã giúp chúng tôi một việc lớn.

Phát mân mê chuỗi hột rồi gật đầu nhắc lại câu hỏi của Lượng:

- Phải, tôi đã tìm được chuỗi hột, tôi đã giúp anh được một việc lớn, phải anh cũng thấy đấy chứ gì! Tôi đã tìm được chuỗi hột!

Tham Lượng nghe giọng nói của Phát, nhìn vào chuỗi hột rồi bỗng xám mặt, giọng nói run run:

- Vậy ra anh tìm được chuỗi hột?

Lúc về đến nhà Phát nhìn tôi cười:

- Phải, tôi đã tìm thấy chuỗi hột thực, anh đã hiểu chưa?

Tôi thì chưa hiểu được chút nào cả.

Phát đánh diêm châm thuốc lá hút rồi gật đầu:

- Anh không thể hiểu được thực, vì anh không chịu nghĩ như tôi. Tôi nhận thấy thế ngay khi có chiếc danh thiếp của anh Lượng.

Tôi chợt nhớ ra, hỏi:

- Nào, bây giờ thì anh hãy nói cho tôi biết anh nhận thấy ở cái danh thiếp ấy những gì?

Phát móc trong túi ra chiếc danh thiếp đưa cho tôi xem lại, rồi cắt nghĩa:

- Trước hết, anh hãy nhắc lại cho tôi biết, anh đã nhận thấy gì lạ?

- Tôi chỉ nhận thấy có một chỗ chữa, chữa thêm vào chữ “ngay”.

Phát gật đầu:

- Phải, đó là chỗ chữa, như thế không phải là tại sao anh Tham Lượng không cẩn thận. Đây anh thử đọc lại tấm thiếp:

“Anh Kỳ Phát,

Nếu anh rỗi rãi, thì lại chơi tôi ngay. Tôi có một việc trộm thường, nhưng rất bí mật, nếu được anh tra xét giúp cho thì hay lắm.

Thế nào anh cũng lại, và trời mưa thì anh xơi cơm luôn thể ở đằng tôi cho vui.

Anh lại ngay.

Tham Lượng”

Kỳ Phát lại nói tiếp:

- Anh là một nhà văn, sao lại không thấy lời trong thiếp phản trái nhau ư? Này nhé: “nếu anh rỗi rãi” sao lại “thì lại chơi tôi ngay”. Tôi đoán thấy lúc anh Tham Lượng viết thiếp mời thì chị ấy đứng ngay ở bên cạnh. Chính chị ấy bảo chồng viết thêm chữ “ngay” vào. Rồi lại: “Việc trộm thường, rất bí mật” đã “thường” lại còn “rất bí mật” đủ hiểu khi viết thiếp, chị ấy muốn mời tôi lại lắm, còn anh ấy thì… không muốn! Hai câu sau là lời chị ấy đọc, nên mới có ý khẩn khoản như vậy.

Tôi ngẩn người, nghĩ ngợi.

- Ừ nhỉ, tại sao anh Tham Lượng lại không muốn anh đến tra xét?

Kỳ Phát nhìn thẳng vào tôi rồi cả cười:

- Có gì là khó hiểu: Vì anh ấy chính là thủ phạm! Anh để nguyên tôi kể lại “vụ trộm thường mà rất bí mật” ấy có đầu đuôi để anh nghe:

Anh Tham Lượng vốn là một người sợ vợ, nhưng anh ấy lại si tình. Anh ấy đi hát, mê đào Phụng quá thể, mà đào Phụng cũng ác, lại cứ một mực đòi anh ấy chuỗi hột, chuỗi hột có ba viên ngọc bích. Lượng khó nghĩ quá, vì những hột vàng có thể mua đánh cho Phụng được, nhưng ba viên ngọc quý thì lấy đâu ra. Bởi vậy cho nên muốn được lòng người yêu, lại không rắc rối với vợ, Lương nghĩ cách thuê thợ kim hoàn làm một chuỗi hột giả, giống như in chuỗi thực, nghĩa là chỉ có ba viên ngọc bích là giả mà thôi. Rồi Lượng đợi cơ hội để đánh tráo lấy chuỗi hột của vợ.

Thì cơ hội ấy đã đến. Hôm đi xem hát Lượng khuyên vợ để chuỗi hột ấy ở nhà rồi trong giờ nghỉ, về mở két, đổi lấy chuỗi thực.

Tôi ngắt lời Kỳ Phát:

- Nhưng tại sao anh biết thế?

Kỳ Phát mỉm cười:

- Tôi biết là vì tôi thấy trong vụ trộm này có nhiều điều trái ngược nhau lắm. Ví dụ như việc về nhà bỏ thư. Tôi ngờ vực nên thử lại thì hôm qua tôi đã nhận thấy rõ ràng rằng: Nếu người ta đi xe mà về nhà, như anh đi hôm qua thì một lượt xe mất những 9 phút, hai lần đi về mất 18 phút, không kể còn rẽ vào bỏ thư, còn thuê xe, còn gọi cửa ở nhà. Nghĩa là ít nhất cũng phải mất 25 phút, hay hơn thế nữa. Vậy mà Lượng về nhà chỉ mất có 15, 16 phút thôi. Chẳng lẽ chạy, mà chạy cũng chẳng nhanh hơn xe kéo là mấy, do đó, tôi biết Lượng chỉ có một cách là thuê xe đạp, tôi sực nhớ ngay đến hiệu xe đạp ở cạnh nhà hát. Cũng như anh đã biết tôi thuê xe, lại giở sổ tìm ngày hôm thứ bẩy, quả nhiên có chữ anh Lượng viết thuê xe lúc 10 giờ rưỡi.

Nhưng anh ấy đi đâu? Đó là một điều cần phải biết. Tôi để ý thấy quần anh ấy có lấm đất sét, tôi biết ngay là anh ấy đi xuống xóm chị em lầy lội.

Tôi gật đầu.

- Thôi, bây giờ thì tôi hiểu lắm rồi. Anh Tham Lượng đạp vội xe về nhà, rồi mở két thay chuỗi hột giả vào đấy, rồi vội đi nên không kịp khóa két lại nữa. Xong đâu đấy, anh xuống luôn xóm dưới, trao chuỗi hột thực cho Phụng rồi về Nhà hát lớn. Thằng xe tình cờ thấy két mở, lấy luôn chuỗi hột giả kia.

Kỳ Phát gật đầu:

- Đã đoán ra được nên tôi chỉ còn có việc thử lại xem có đúng không thì quả nhiên đi bằng xe đạp, tôi cũng mất vừa đúng hết 17 phút, cái thời gian mà Lượng đã vắng mặt tại Nhà hát lớn rồi trở lại sau khi mở màn diễn tiếp hồi sau. Vậy tôi chỉ còn có một việc rất dễ dàng là trả lại cho chị Tham Lượng chuỗi hột thực, chuỗi hột mà đêm qua tôi đã tráo lại của đào Phụng!

Tới đây, Kỳ Phát ngừng lại mà hỏi tôi:

- Bây giờ thì anh hết cho tôi là một thằng đểu rồi chứ?

Tôi cười, gật đầu.

Phát vỗ vai tôi, nói tiếp:

- Còn anh thì vẫn - nguyên là một thằng ngốc như thường, vì nếu cứ luận lý như anh, thì sự thực lộ ra, liệu hạnh phúc gia đình nhà anh Tham Lượng có còn được toàn vẹn hay không?

 

 --------

Nguồn bài đăng.