Ngày Vanlentin, xem Núi lạnh (bản ballad trữ tình) trên HBO. Cảm nhận cuộc chiến vô nghĩa của những người đàn ông.

-------------------

Núi Lạnh - Cold Mountain

Truyện “Núi Lạnh” (Cold Mountain) của nhà văn tiến sĩ Charles Frazier được xuất bản vào năm 1997 với số sách bán đạt kỷ lục và đã đoạt gỉải National Book Award. Phim Cold Mountain (2003) được thực hiện theo tác phẩm này, với sự diễn xuất của nữ tài tử nổi tiếng Nicole Kidman. Ngoại cảnh của phim là vùng Cold Mountain, thuộc North Carolina, Hoa Kỳ. Núi Cold Mountain có chiều cao 6,030 feet, được nhìn thấy khi du khách lái xe ven theo suờn núi Blue Ridge Parkway. Tôi đã có viết một bài về cảnh lá mùa thu đổi màu tuyệt đẹp ở vùng này.

Cold Mountain, nhìn từ Blue Ridge Parkway

                                                                       

Phim Cold Mountain kể lại một chuyện tình thật đẹp được lồng trong cảnh Nội Chiến Hoa Kỳ (Civil War, 1861-1865), trong đó có cuộc chiến tàn khốc ở Petersburg, Virginia.

Cuộc Nội Chiến Hoa Kỳ xảy ra giửa hai miền Nam và Bắc nuớc Mỹ. Năm 1861 Abraham Lincoln đắc cử tổng thống và muốn thay đổi dự luật để xóa bỏ thể chế nô lệ. Trước ngày ông nhậm chức, 7 tiểu bang miền nam Hoa Kỳ gồm có South Carolina, Mississipi, Florida, Alabama, Georgia, Louisiana và Texas phản đối chính sách cởi mở này và tuyên bố ly khai chính phủ liên bang, thành lập chính phủ riêng do Jefferson Davis làm tổng thống. Chính quyền Abraham Lincoln không công nhận chính phủ Liên Minh miền Nam này. Khi quân miền Nam tấn công đồn Sumter, Nội Chiến Hoa Kỳ bùng nổ và thêm 4 tiểu bang khác gia nhập phe miền Nam chống lại lực lượng Liên Bang miền Bắc.  Tuyên Ngôn Giải Phóng Nô Lệ (Emancipation Proclamation, 1863) của Tổng Thống Abraham Lincoln là động cơ mạnh nhất thúc đẩy cuộc tiến quân tái chiếm những tiểu bang ly khai miền Nam. Cuộc nội chiến tàn khốc này đã gây tử thương cho 620,000 quân lính hai bên, nhưng đã đưa đến sự chấm dứt nô lệ và thống nhất hai miền Nam Bắc.

Câu chuyện bắt đầu với trận chiến ở Petersburg, Virginia, vào ngày 20 tháng 6 năm 1864. Trong trận này, quân đội hai bên dàn quân đối diện nhau trong khoảng dài 32 cây số, trong nhiều chiến hào. Quân miền Bắc bao vây Petersburg nhưng trận chiến kéo dài trong 9 tháng, bất phân thắng bại. Sau cùng, quân miền Bắc có sáng kiến đào hầm xuyên qua vòng phòng thủ của quân miền Nam, dẫn đến tận nơi đóng quân của quân miền Nam và một trận chiến tàn khốc xảy ra, gọi là "Trận Chiến Hố Sâu" (Battle of the Crater). Khi đường hầm được đào xong, quân miền Bắc đặt chất nổ ngay duới những đại bác của quân miền Nam.  Chất nổ đã phá tan những đại bác và giết một số quân miền Nam, đồng thời tạo ra một hố sâu thật lớn, ngày nay vẫn còn đó như là một di tích lịch sữ. Tiếp theo sau đó, quân miền Bắc tiến theo đường hầm để tràn lên miệng hố. Nhưng vì hố quá sâu (khoảng 30 feet), quân miền Bắc không tiến lên khỏi miệng hố được nhanh chóng, trong khi đó quân miền Nam kip thời đem quân đến bao vây quanh hố sâu, xả súng sát hại gần 4,000 quân lính miền Bắc. Tuy quân miền Bắc bị tổn thất nặng trong trận này, nhưng nhờ sự tiếp viện nhanh chóng và quân lính cũng như vũ khí hùng mạnh, trong khi quân miền Nam thiếu nhân lực, vũ khí cũng như lương thực vì các đường tiếp tế bị phong tỏa, cuối cùng họ đã đánh bại quân miền Nam, sau nhiều trận chiến khác. Vào năm 1865 Tướng Ulysses Grant của quân đội miền Bắc tiếp nhận sự đầu hàng của tướng Robert Lee tại tòa án địa phương của Appomattox, Virginia. Trong buổi họp mặt lịch sử này, tuớng Grant không xem tướng Lee là kẻ thù hay bại tướng. Binh lính của tướng Lee được hoàn toàn tự do trở về nguyên quán, sau khi họ nộp vũ khí và cam kết không chống lại chính phủ. Họ còn được giữ lại ngựa và cung cấp lương thực để đi đường. Khi tướng Lee rời khỏi phòng họp, ông ta đã bắt tay tướng Grant và hai vị tướng giở nón chào nhau một cách kính cẩn. Tướng Grant còn chấp thuận để tướng Lee giữ thanh kiếm vì thanh kiếm tương trưng uy quyền và danh dự của một vị tướng. Đây là một điểm son sáng chói, đầy nhân ái, trong cuộc chiến tương tàn giửa hai miền Nam Bắc.

Hình tướng Lee (trái), với thanh kiếm bên hông,

 bắt tay tướng Grant (phải) trong buổi ký văn kiện đàu hàng.

"Tướng Grant giao cho Chamberlain trách nhiệm tiếp nhận vũ khí và quân kỳ của quân Miền Nam. Khi các binh sĩ bại trận đi theo đội ngũ xuống con lộ để giao nộp súng ống và cờ xí, Chamberlain, mặc dù không được lệnh hay được phép của cấp trên, đã chủ động ra lệnh cho binh sĩ mình đứng nghiêm và “bồng súng chào” để tỏ lòng kính trọng đối phương."

Nhân vật Inman (Jude Law) là quân nhân trong quân đội miền Nam. Chàng đã gặp nàng Ada (Kidman) ngay truớc khi cuộc nội chiến bắt đầu. Tuy sự gặp gỡ rất ngắn ngủi, họ đã yêu nhau từ đó. Inman đã đem theo tấm hình của Ada tặng truớc khi họ chia tay. Họ không có được nhiều thì giờ để tâm tình và tìm hiểu nhau. Tình yêu đến với họ một cách tình cờ và hồn nhiên, hầu như có bàn tay của định mệnh sắp xếp. Ada trao tấm hình của nàng cho Inman một cách vội vã và nói, "Xin anh giữ lấy hình này, trong hình này em không cuời, em chẳng biết vì sao em không cười". Ðó là lời nói của một thiếu nữ miền Nam, ngây thơ và mộc mạc, nhưng đầy cảm xúc của một kẻ biết yêu lần đầu. Còn Inman cũng ngỡ ngàng, chỉ biết hôn Ida thật nhanh rồi lên đường theo đoàn quân ra mặt trận. Chàng giữ tấm hình của Ada thật kỹ, như là một báu vật, và không quên ghi sâu trong tâm lời hứa của Ida, Em sẽ đợi anh trở về.

Inman đã dự "Trận Chiến Hố Sâu" (Battle of the Crater). Chàng đã chứng kiến cảnh tàn sát kinh sợ và phi lý của cuộc nội chiến.  Và sau đó, chính chàng cũng bị thương và được điều duỡng trong một bệnh viện.

Ada là một thiếu nữ thành thị. Nàng theo cha về nông thôn và ở tại nông trại Black Cove, từ đây có thể nhìn thấy Cold Mountain hùng vĩ, với những rừng cây vàng rực trong ánh nắng mùa thu, nhưng phủ đầy tuyết trắng trong mùa đông. Không bao lâu sau đó, cha của Ada từ trần. Nàng phải sống đơn độc từ đó, không quen những công việc nặng nhọc ở nông trại và cũng chẳng biết nhờ ai giúp đở vì phần lớn trai tráng  đã ra mặt trận. Nàng đã được cha nàng nuôi dưỡng để trở thành một thiếu nữ đài các thành thị, biết cắm hoa thật đẹp nhưng chẳng biết trồng hoa. Nhưng rồi nàng cũng cố gắng vượt qua thử thách với sự giúp đở của Ruby (Zellweger), một thiếu nữ rất quen với những công việc ở nông trại. Họ trở nên hai người bạn thân thiết tuy bản chất khác nhau. 

Khi Inman tạm bình phục sau thời gian nằm tại bệnh viện, chàng quyết định trốn thoát để về với Ada vì chàng nhận thấy sự sát hại phi lý bao nhiêu sinh mạng trong cuộc nội chiến. Từ đó, chàng bắt đầu một cuộc phiêu lưu đầy gian nguy vì chàng phải vượt qua dãy núi Blue Ridge Mountains của North Carolina, và không ngừng bị những quân lính Home Guards của miền Nam rượt bắt vì tội đào ngũ.

Tác giã Charles Frazier đã dàn dựng hai khung cảnh song song, cảnh Inman chiến đấu ngoài mặt trận, rồi băng rừng vượt suối để về vùng Cold Mountain, và cảnh Ada phấn đấu chế ngự thiên nhiên và sự cô đơn để sinh tồn. Trong khung cảnh của chiến tranh và cuộc sống lam lũ nơi nông thôn, Inman và Ada dần dần tìm thấy bản chất của chính họ và ý nghĩa của cuộc sống. Họ phải đấu tranh để sinh tồn và nuôi dưỡng mối tình và niềm tin một ngày nào được tái ngộ. Charles Frazier đưa chúng ta vào cảnh chiến tranh kinh khiếp nhưng đồng thời kể lại một chuyện tình trong cảnh thiên nhiên thơ mộng, qua cái nhìn của một thi sĩ.

Ada mong chờ ngày Inman trở về. Nàng đếm từng ngày trong hy vọng. Một hôm nàng ghé thăm người láng giềng và bày tỏ sự lo âu của nàng. Họ nói với nàng nhìn vào giếng nước để thấy tương lai. Nàng thấy một người đàn ông đi xuyên qua rừng và những con chim đen bay theo, nàng chẳng biết đó là điềm gì. Nhưng trong thâm tâm nàng nghĩ người đàng ông kia chính là Inman.

Ada và người bạn Ruby bắt đầu gặt hái những trái táo khi thu sang. Rồi đông lại đến. Xa xa Núi Lạnh phủ đầy tuyết trắng, không gian trở nên mênh mông vắng lặng. Nàng đứng ở ngưỡng cửa, đưa tay nhặt từng hạt tuyết, để cho cơn lạnh và cô đơn thấm vào lòng. Nàng như thầm nói với người yêu ở một phương trời xa xăm, bên kia dãy núi dài trùng điệp, Anh ơi, em vẫn chờ anh, sao anh chưa trở về với em …

Cuối cùng Inman trở về nông trại Black Cove. Chàng được biết Ada đang cùng Ruby đến vùng Cold Mountain để mai táng cha của Ruby vừa từ trần. Inman gặp lại Ada trên vùng núi khi nàng đang đi săn gà tây. Họ cùng nhau chung sống trong hạnh phúc được bốn hôm trong một căn nhà nhỏ trong làng gần đó, rồi qua ngày thứ năm, họ cùng nhau trở về nông trại Black Cove. Nhưng trên đường về nông trại, họ bị quân lính Home Guards phục kích. Sau một cuộc đấu súng, bọn lính bị Inman giết nhưng chính chàng cũng bị trúng đạn. Inman cố gắng đi về hướng Ada rồi ngã gục. Những cánh chim đen lại bay qua khu rừng. Ada ôm Inman vào lòng và khóc nức nở, chàng trút hơi thở cuối cùng trong vòng tay của nàng, và lời nói cuối cùng của chàng là Anh đã trở về với em.

Ada ôm chặt Inman trên vùng tuyết trắng mênh mông. Cảnh ấy được nhìn từ xa, để chúng ta chỉ thấy hai người trong cảnh bao la của vùng Núi Lạnh, khi thời gian và mọi biến động như đều ngừng lại.

Rồi những năm tháng qua nhanh, cuộc đời vẫn tiếp tục xoay. Trong một buổi ăn tối tại nông trại Black Cove, chúng ta gặp lại Ruby với gia đình của nàng, còn Ada thì như tìm lại được sự bình yên và an ủi bên đứa con gái của nàng, lúc bấy giờ đã 9 tuổi. Chúng ta ngạc nhiên vì sự xuất hiện của cô bé vào đoạn cuối của câu chuyện, nhưng rồi chúng ta nhớ lại buổi gặp gở ngắn ngủi cuối cùng của Inman và Ada ở căn nhà nhỏ trong ngôi làng vùng Núi Lạnh. Từ cảnh điêu tàn và buốt lạnh, rừng cây lại đâm chồi nở hoa khi mùa xuân đến. Dù định mệnh có ác nghiệt, tôi tin rằng tình yêu Ada đã dành cho Inman không bao giờ tan biến. Tôi cũng đồng ý với lời phê bình cho rằng tác giã Charles Frazier có cái nhìn của một thi sĩ.

Thu Phong

PS. Bài viết của bạn Hải Hà.

Cold Mountain

Cuối tuần tôi xem vài phim hay định viết nhưng lười.  Tối về đầu óc mệt mỏi.  Đã xem The English Patient, Cold Mountain, đang xem dang dở Doctor Zhivago, Casablanca tôi đã xem nhưng muốn xem lại.  Tất cả những phim trên đây đều là phim nói về tình yêu trong thời chiến tranh.  Mỗi phim đều là một định nghĩa của tình yêu.

Cold Mountain là phim lấy bối cảnh lịch sử cuộc nội chiến của Mỹ.  Người ta vì một thứ lý tưởng, giải phóng nô lệ, mà đánh giết nhau ghê gớm quá.  Ada, cô con gái của ông mục sư, theo bố rời bỏ miền Nam đến một vùng hoang vu hẻo lánh ở phía Bắc để truyền bá đạo. Ở đây Ada gặp một người dân làng, ít nói.  Cô gọi anh là Mr. Inman.  Vừa gặp nhau hai người đã thích nhau nhưng chỉ nói chuyện bâng quơ một vài câu.  Coi như tình yêu của họ bắt đầu chỉ có thế.

Chiến tranh bùng nổ, Mr. Inman chiến đấu cho phía Yankee.  Đoàn của anh tiến sâu xuống South Carolina.  Bố của Ada qua đời.  Vốn là tiểu thư con nhà, lại không có nuôi nô lệ, đàn ông đi lính, cô không biết làm ruộng nên khốn đốn suýt chết đói.  May thay, có một cô gái khỏe khoắn, biết làm ruộng nương nhưng nghèo không có đất, hai người kết hợp lại làm ruộng nhà, thành đôi bạn thân và đủ sống.

Ada trong một lúc tuyệt vọng đã viết thư cho Mr. Inman gọi anh trở về.  Cô viết cho Inman đâu chừng 103 lá thư nhưng chỉ có ba lá thư đến tay anh.  Thời bấy giờ bỏ hàng ngũ có thể bị bắn chết.  Người tham gia quân đội có thể chừng 15 hay 16 không chừng.  Inman trở về và khốn đốn đủ điều.  Bị thương suýt chết.  Bị tù tội.  Và trong lòng anh một thứ tình cảm chưa bao giờ được nói thành lời cháy bỏng suốt thời gian cuốn phim.  Anh nhớ về nơi anh sống, nơi có cô gái miền Nam di dân lên miền Bắc, xinh đẹp, lãng mạn, đã hôn anh lần đầu tiên, nơi ấy có một cái tên không chính thức là Cold Mountain.  Và trên con đường thiên lý, đi bộ từ miền Nam về miền Bắc, ngay cả khi nằm trong vòng tay người phụ nữ đã săn sóc và cho anh ăn cho đỡ đói, anh tự hỏi, trong cái tên đó có cái gì mà đủ làm cho trái tim anh nhức nhối.

Yêu.  Hai người chỉ gặp nhau có vài giây trong phần đầu của cuốn phim và yêu nhau bền bĩ cho đến hết cuốn phim hai giờ đồng hồ.  Một tình yêu để Mr. Inman vượt qua tất cả hiểm nguy, vượt qua tất cả những lý tưởng quốc gia, ý thức chính trị, để về với nàng.  Và Ada chung thủy chờ.  Đó là tình yêu.  Xem những phim này, khán giả, như tôi chẳng hạn, sẽ tự hỏi, có lẽ suốt cuộc đời mình chưa bao giờ biết yêu.

Yêu một phút để mang sầu trọn kiếp,

Tình mười năm còn lại những tờ thư