LỜI KẾT THÚC: TRƯỜNG GIANG CUỒN CUỘN CHẢY VỀ ĐÔNG

 

Cổn cổn Trường giang Đông thệ thủy

“Cuồn cuộn về Đông, sông chảy mãi” là câu mở đầu một trường bi hoan thành bại tang thương của bộ Tam quốc diễn nghĩa. Đây là lời bài từ theo điệu Lâm giang tiên của Dương Thận đời Minh. Người ta thường cho rằng nhờ được Mao Tôn Cương đặt làm mở đầu cho Tam quốc diễn nghĩa mà bài từ này trở nên nổi tiếng.

LỜI KẾT THÚC: TRƯỜNG GIANG CUỒN CUỘN CHẢY VỀ ĐÔNG

Tác giả Dịch Trung Thiên

 

Nội dung của Bình Tam Quốc đã nói xong, còn chuyện Tam Quốc thì chưa nói hết và cũng không thể nói hết. Đây là câu chuyện vô tận không thể nói hết, bàn hết trong một lúc. Từng người có thể nói lên quan điểm, cách nhìn của mình. Nhưng, đằng sau những quan điểm, cách nhìn đó đều có những quan điểm lịch sử làm chỗ dựa làm bối cảnh. Vì vậy, chúng ta cần có lịch sử quan như thế nào? Với sự chỉ đạo của lịch sử quan đó, chúng ta sẽ đánh giá giai đoạn lịch sử đó và những nhân vật trong đó như thế nào?

 

 

Ở tập ILVIII trước, tôi đã nói qua, nói đơn giản về lịch sử giai đoạn Tam Quốc. Mấy lời đó là không toàn diện, không hệ thống, không hoàn chỉnh và cũng không thể toàn diện, hệ thống và hoàn chỉnh. Vì cuốn sách (và những tiết mục điện ảnh có liên quan) chỉ là Bình Tam Quốc, không phải Tam Quốc sử, chúng ta không thể đòi hỏi theo tiêu chuẩn của Tam Quốc sử. Nhưng dù là “bình”, có một số vấn đề không thể không trả lời. Như, Tam Quốc là một đoạn lịch sử như thế nào? Nên nhìn nhận giai đoạn lịch sử này như thế nào? Nên đánh giá những nhân vật trong đó như thế nào?

 

 

Vấn đề là rất khó, đòi hỏi chúng ta phải có lịch sử quan và phương pháp luận khoa học.

 

 

Tôi liền nhó tới cuốn sách, của K.Marx Ngày mười tám tháng sương mù của Louis Bonaparte, tôi đọc lại bộ sách kinh điển đó và đã hiểu ra. Hiểu ra điều gì? Sau khi đứa cháu của Napole’on làm chính biến, mọi người đều “cảm thấy kinh dị”, nhưng “không ai hiểu nó”. “Về đạo nghĩa ai cũng phẫn nộ”, cũng có người phân tích qua loa. Chỉ có Mác trả lời một vấn đề: Vì sao Louis Bonaparte, một con người “dung tục đáng buồn cười” đó “có thể phô diễn một vai anh hùng”. Vì sao vậy? Vì cuộc đấu tranh giai cấp ở Pháp đã “tạo nên một điều kiện và cục thế”. Chính nhờ “điều kiện và cục thế” đó, anh ta có thể phấn son đăng đàn, làm nên một câu chuyện chấn động cả giới chính trị ở châu Âu. Có thể nói, một nhân vật lịch sử nào đó trở thành anh hùng, chủ yếu là nhờ vào “điều kiện và cục thế” lúc đó. Ở đây, “điều kiện và cục thế” quan trọng hơn tố chất và phẩm chất của cá nhân. Phân tích “điều kiện và cục thế” cũng quan trọng hơn nhiều so với “vì đạo nghĩa mà phẫn nộ”.

 

 

Rõ ràng phương pháp luận và lịch sử quan của Mác có đầy sức sống. Nó hợp với lịch sử Tam Quốc. Tam Quốc là thời đại của những anh hùng, anh hùng Tam Quốc vị tất là “dung tục và buồn cười” nhưng cũng được tạo nên từ một “điều kiện và cục thế”. Chúng ta cần phải “thoát ra khỏi Tam Quốc để xem Tam Quốc”, từ góc độ hùng tráng xem lại đại thế thiên hạ thời đó.