Anh có vào Nghĩa Lộ với em không

Mường là tên một bản làng đơn vị cư trú của người Thái. Có 4 mường nổi tiếng ở Tây Bắc. Mường Then ta gọi là Mường Thanh- tức Mường trời ở Điện Biên. Mường Lò, làng của ông Lò Lại Trượng- ông tổ của người Thái. Mường Than ở Lai Châu và Mường Tấc ở Sơn La. 

Bạn có từng đến Mường Lò (thị xã Nghĩa Lộ), một vùng đất của vùng Tây Bắc, nơi có cánh đồng thẳng cánh cò bay miền Tây Bắc, với “gạo trắng, nước trong”, với đặc sản chè tuyến Shan cổ thụ, với hương thơm nồng nàn của nếp Tan Tú Lệ. Nơi đây còn là mảnh đất quần cư của người Thái đen giàu bản sắc, đậm đà phong tục, tập quán. 

Bây giờ nó là Nghĩa Lộ thị xã Nghĩa Lộ nhưng tôi vẫn thích gọi nó là Mường Lò hơn, nghe nó... hoài cổ, dư ba và bản sắc. Cái thung lũng Mường Lò này là vựa lúa của Yên Bái nghe nói là "Miền gái xinh". 

Anh có vào Nghĩa Lộ với em không

Thơ: Hoàng Thị Hạnh

Chiều mùa thu nắng vàng như mật

Khi nhắc tên Đèo Ách, Cầu Nhì

Khi đã từng nghe rừng gió hút

Anh có vào Nghĩa Lộ với em không?

Anh có vào Nghĩa Lộ với em không?

Còn nhớ Ngòi Thia lời yêu ngày trước

Nhớ Mường Lò khi vui mùa gặt

Bên núi Hoàng Liên mây trắng ngang trời

Bao giờ anh vào Nghĩa Lộ với em

Thị xã miền tây vẫn chờ anh đến

“Xống Trụ Xôn Xao” thêm vần thêm điệu

Đêm xoè Thanh Lương xao xuyến hội mùa.

.

Ơ hỡi anh, hãy vào Nghĩa Lộ với em đi

Suối Giàng vẫn xanh xanh bầu trời Yên Bái ơ…

Để em đi đường không còn xa ngại

Như lời thơ anh êm đềm

Vào Nghĩa Lộ với em

Anh có vào Nghĩa Lộ với em không…

Suối Thia.

PS.

Lai lịch bài thơ “Anh có vào Nghĩa Lộ với em không”

 Hà Lâm Kỳ 

        Ngày đó – tháng 10/1995, Hoàng Thị Hạnh (tác giả bài thơ) đang là cán bộ Uỷ ban nhân dân thị xã Nghĩa Lộ, ra Yên Bái dự Hội nghị Tổng kết Nghị quyết Trung ương IV về công tác thanh niên do Tỉnh uỷ Yên Bái tổ chức. Trước giờ giải lao, anh Tấn Phương - Phó vụ trưởng Vụ Văn nghệ Ban tư tưởng văn hóa Trung ương đọc tặng các đại biểu bài thơ trong có câu:                                 

                                    Yên Bái trong tôi lần đầu mới gặp

                                    Sao thấy yêu thương, nặng nghĩa tình

                                    … Xứ sở xa xôi, miền tây heo hút

                                    Mới chỉ nghe thôi, đã giật mình.

       Dù chưa hề quen biết nhưng khi nghe bài thơ của Tấn Phương, cô gái Tày Hoàng Thị Hạnh không khỏi chạnh lòng, cho rằng, bài thơ xã giao mà lại không khéo đặt lời, chẳng lẽ đến giờ miền tây quê hương mình vẫn là nơi “rừng thiêng nước độc” hay sao? Một cái gì trào lên. Giờ giải lao, Hoàng Thị Hạnh ngồi lặng lẽ trong phòng họp và phác thảo rất nhanh bài thơ để “họa” lại bài của Tấn Phương với tiêu đề "Anh có vào Nghĩa Lộ với em không" như vừa trách cứ, lại vừa đòi hỏi: Bài thơ tạm hình thành nhưng khó có thể “đưa tay” lời lý giải ấy, nên Hạnh nhờ qua một vị lãnh đạo Ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ, không ngờ, vị lãnh đạo lại mời tác giả lên đọc tặng đoàn công tác của Ban tư tưởng văn hóa Trung ương ngay trước khi kết thúc giờ giải lao:

                                    Chiều xuống, nắng thu vàng như mật

                                    Chắc anh không giật mình nghe gió hút

                                    Khi nhắc tên Đèo Ách, Cửa Nhì…

       Bị “họa lại” đúng chỗ sơ hở trong văn chương, Tấn Phương đứng lên nhận bài thơ từ tay Hoàng Thị Hạnh rồi ứng khẩu:

                                    Mai anh chưa muốn về xuôi

                                    Nửa trong xao xuyến. Nửa ngoài “Cha Ran”

        (Cha Ran, nhân vật trong bộ phim Tiếng chim hót trong bụi mận gai).

       Hội nghị kết thúc, tối đó, Tấn Phương quyết định đi Nghĩa Lộ ngay trong đêm để “mục sở thị” những hình ảnh có trong nội dung bài thơ của Hoàng Thị Hạnh.

Qua con dốc Thai Lao này là lòng chảo Mường Lò

        Chuyến đi đã giúp Tấn Phương và đoàn công tác nhận rõ tất cả: Đèo Ách, Cầu Nhì, Ngòi Thia, Mường Lò mùa gặt, Bờ núi Hoàng Liên, Suối Giàng… Chỉ riêng “Đêm xòe Thanh Lương” là Hoàng Thị Hạnh (với tư cách người hướng dẫn đoàn đi thực tế) không chịu để cho Tấn Phương được chứng kiến.

         Trở về Hà Nội, Tấn Phương đem câu chuyện trên và lời thơ chép tay của Hoàng Thị Hạnh đến tặng nhạc sỹ Trọng Loan. Trọng Loan vốn sinh ra và sống tuổi thơ ở thị xã Yên Bái, đã từng tham gia chiến dịch Tây Bắc giải phóng Nghĩa Lộ, ông đã có bài hát về quê hương Yên Bái "Trăng sáng trên rừng quế" nổi tiếng. Với tất cả tình cảm đó, khi bắt gặp cảm xúc qua lời mời không trực tiếp “Anh có vào Nghĩa Lộ”, nhạc sỹ sắp xếp lại câu từ cho hợp với giai điệu và hoàn thành bài hát chỉ trong một ngày. Sau đó đưa đến Ban Văn nghệ Đài tiếng nói Việt Nam, tại đây, ca sỹ Kim Tiến là người đầu tiên hát bài Anh có vào Nghĩa Lộ với em không trên sóng phát thanh. Bài hát được giải thưởng đặc biệt của Liên Hiệp các Hội VHNT Việt Nam năm 1996. ...