Hồng đậu từ

 

Hồng đậu từ 紅豆詞 • Lời hát về đậu đỏ

紅豆詞  

滴不盡相思血淚拋紅豆，
開不完春柳春花滿畫樓；
睡不穩紗窗風雨黃昏后，
忘不了新愁與舊愁。
咽不下玉粒金波噎滿喉，
照不盡菱花鏡里形容瘦。
展不開的眉頭，
捱不明的更漏－－
呀！
恰便似遮不住的青山隱隱，
流不斷的綠水悠悠。

 

Hồng đậu từ

Trích bất tận, tương tư huyết lệ phao hồng đậu
Khai bất hoàn, xuân liễu xuân hoa mãn hoạch lâu
Thuỵ bất ổn, sa song phong vũ hoàng hôn hậu
Vong bất liễu, tân sầu dữ cựu sầu
Yến bất há, ngọc lạp kim ba ế mãn hầu
Chiếu bất tận, lăng hoa kính lý hình dung sấu
Triển bất khai để my đầu
Nhai bất minh để canh lậu
Nha!
Kháp tiện tự: già bất trú để thanh sơn ẩn ẩn
Lưu bất đoạn để lục thuỷ du du.

 

Dịch nghĩa

Nhỏ không dứt, dòng huyết lệ tương tư rơi xuống như những hạt đậu đỏ
Nở không trọn, liễu xuân, hoa xuân khắp chốn lầu son
Ngủ không yên, mưa gió bên ngoài màn song sau buổi hoàng hôn
Quên chẳng được, sầu mới lẫn sầu cũ
Nuốt chẳng trôi, những gạo ngọc miệng vàng nghẹn đầy cổ họng (ko nuốt được)
Soi chẳng hết, hình dung gầy võ trong gương hoa ấu
Đầu mày giương chẳng mở
Canh khuya cứ lần lữa không sáng
A!
Vừa đúng như: non xanh thấp thoáng không ngăn lại được
Nước biếc mênh mang trôi đi không ngừng

Đậu đỏ (hồng đậu) là hình ảnh quen thuộc trong thơ ca Trung Quốc, dùng để chỉ nỗi nhớ nhau. Thơ Tương tư của Vương Duy:

Hồng đậu sinh nam quốc,
Xuân lai phát kỷ chi,
Nguyện quân đa thái biệt,
Thử vật tối tương ti (tư).

Bài này của Giả Bảo Ngọc, nằm trong hồi 28.

Bản dịch của nhóm Vũ Bội Hoàng

Bao giờ hết, giọt lệ tương tư rơi đỏ ngòm,
Bao giờ nở, xuân về hoa liễu trước lầu son,
Nằm trằn trọc, song the, mưa gió buổi hoàng hôn.
Nghĩ vẩn vơ, mối sầu mới cũ cùng đổ dồn!
Nuốt không trôi, rượu vàng gạo ngọc nào biết ngon,
Soi không rõ, đứng trước gương lăng mặt héo hon!
Nét ngài cau cau lại,
Giọt đồng hồ dồn dập hơn.
Chao ôi!
Nào khác gì: trôi đi, nước biếc dòng man mác,
Dừng lại, non xanh bóng chập chờn.

           红豆曲       

             

 (Hồng Đậu Khúc)

                        .

 曹雪芹

                          

Tào Tuyết Cần

滴 不 尽 相 思 血 泪 抛 红豆 

Trích bất tận tương tư huyết lệ, phao hồng đậu.

开不 完 春 柳 春 花 满 画 楼 

Khai bất hoàn xuân liễu xuân hoa mãn họa lâu

睡 不 稳 纱 窗 风 雨 黄昏 后 

 Thụy bất ổn sa song phong vũ hoàng hôn hậu.

忘 不 了 新 愁 与 旧 愁 

 Vong bất liễu tân sầu   dữ   cựu  sầu.

咽 不 下 玉 粒 金 莼 噎 满 喉 

  Yết  bất   hạ  ngọc  lạp  kim thuần ế  mãn hầu.

照 不 见 菱 花 镜 里 形  容 瘦 

Chiếu bất kiến lăng hoa kính lý hình dung sấu

展 不 开 的 眉 头 捱 不 明 的 更 漏 呀 

  Triển bất khai đích mi đầu   nhai bất minh đích cánh lậu nha!

恰 便 似 遮 不 住 的 青 山 隐 隐 

  Kháp tiện tự   già  bất   trú  đích thanh sơn  ẩn  ẩn.

流 不 断 的 绿 水 悠 悠 

Lưu bất đoạn đích lục  thủy sầu  sầu

.绿 水 悠 悠 绿 水 悠 悠 

Lục thủy sầu  sàu,  lục thủy sầu  sầu.

Dịch nghĩa: 

                         Bài ca đậu đỏ

                    Lời thơ: Tào Tuyết Cần

  Huyết lệ tương tư nhỏ hoài không dứt, đậu đỏ vứt rồi

  Nở chưa đều khắp, liễu xuân, hoa xuân  đầy lầu vẽ.

  Giấc ngủ không thành, cửa sổ buông màn, gió mưa hoàng hôn theo đến.

  Chưa  nguôi được sầu cũ lại chất chồng thêm sầu mới.

  Dẫu hạt ngọc vàng ròng nuốt cũng không trôi , nghẹn đầy ứ họng.

  Soi vào mặt kính không thấy rõ hình dung tiều tụy.

  Mắt mở không ra, chịu mờ thêm ánh lệ.

  Dịp may không giữ lại, bóng non xanh mờ ẩn.

  Dòng nước biếc buồn buồn trôi chảy mãi.

  Nước biếc sầu  dâng, nước biếc sầu dâng!

               

Dịch thơ:

Vì lượng nghĩa trong mỗi câu quá nhiều, có câu không thể dịch rút ngắn thành một câu nên chúng tôi tạm phân câu và dịch thành thơ Việt như sau:

                               Bài ca đậu đỏ

      Lệ máu tương tư cứ nhỏ hoài.

        Đậu hồng đã bỏ, biết còn ai?

        Hoa xuân tơ liễu bên lầu vẽ

         Như biết lòng người, chưa nở sai.

         Giấc ngủ không yên, cửa kín màn

            Hoàng hôn chậm đến, gió mưa chan.

       Sầu chưa nguôi được thêm sầu mới.

        Rượu ngọc cơm vàng  chả thiết ăn.

      Soi gương nào thấy rõ hình mình.

            Tiều tụy gầy hao, nỗi khổ tình.

      Mắt mở không ra, mờ ánh lệ.

       Dịp may mờ ẩn bóng non xanh.

      Nước biếc đẫm sầu trôi chảy mãi.

     Sầu dâng ! nước biếc tiếp sầu dâng !

                               * HOÀNG NGUYÊN CHƯƠNG dịch

                                    

*Chú thích:

  1)      Nguyên tác Hồng đậu khúc là lời thơ của Tào Tuyết Cần  trong tác phẩm Hông lâu mộng được Vương Lập Bình phổ nhạc  để hát theo nội dung phim. Đây là bài ca mà Giả Bảo Ngọc (nhân vật chính trong HLM) đã hát lên trong một buổi tiệc để nhớ người yêu là Lâm Đại Ngọc.

  2)      Hồng đậu: Đậu hồng, Việt nam ta chỉ gọi đậu đỏ, là hình ảnh tượng trưng cho lòng nhớ nhau (cho sự tương tư của nam nữ). Theo phong tục ở  đất Giang Nam khi người ta xa nhau, họ thường cài đậu hồng trên tóc để tỏ lòng nhớ nhau. Khi đậu hồng bị vứt bỏ là biểu hiện lòng không còn nhớ nhau nữa. Đây là hình ảnh đã trở thành  ẩn dụ trong văn họcTrung Quốc, xuất hiện từ thời nhà Đường.

Thanh văn khúc 晴雯曲- hồng lâu mộng