Bạn đã đọc “Đaghextan của tôi”?

Hai tập “Đaghextan của tôi” trong tủ sách gia đình

            
“Đaghextan của tôi” viết về một đất nước xa lạ nhưng lại thật thân quen. Tôi tìm thấy chính mình trong Raxun, tuổi trẻ của tác giả đôi khi ngốc nghếch, đôi khi sai lầm, nhưng cũng tràn đầy nhiệt huyết và tình yêu. Tôi nhận ra hình bóng những người xung quanh trong người dân Đaghextan. Những người mẹ dành hết tình yêu cho con, những cụ già đầy triết lý, con trẻ hồn nhiên và tinh nghịch. Có lúc tôi lại thấy thấp thoáng lời dạy bảo của bố trong câu chuyện của Gamzat Xadaz hay Abutalip. Và dường như, dù ở Viêt Nam hay ở Đaghextan, hay ở bất kỳ đất nước nào khác, tình yêu thương con người, lòng yêu nước luôn luôn hiện hữu.


              

Nhà văn Raxun Gamzatov

Raxun Gamzatov đã sáng tác bằng tiếng Avar địa phương, một ngôn ngữ chỉ có hơn 500.000 người sử dụng. Những người Avar cùng với người Darghin, Lezghin và Kumyk là những nhóm dân tộc thiểu số lớn nhất trong tổng số 2 triệu cư dân của Đaghextan, nơi người ta nói 36 thứ tiếng khác nhau. Theo truyền thuyết, người kỵ sĩ cưỡi ngựa khắp thế giới, phân phát các loại ngôn ngữ và khi đến đây, núi non hiểm trở và đã quá mệt nên ông ta đã ném cả một túi chứa đầy ngôn ngữ vào các hẻm núi rồi nói với người dân: “Các người hãy chọn lấy cho mình!”.

                     
                  
                                                             
Rất nhiều câu ngạn ngữ của dân Avar, thật ý nghĩa.

- Con người ta nếu mất 2 năm học nói, thì phải mất 60 năm học im lặng;

- Gươm chỉ rút ra khỏi vỏ một lần, nhưng luôn phải mang bên mình;

- Nếu anh bắn vào quá khứ bằng một phát súng trường thì tương lai bắn vào anh một viên đại bác;

- Đời người con trai được hai lần quỳ gối: uống nước nguồn và hái hoa.

- Trong tay người hiểu biết thì nọc rắn cũng có ích. Trong tay kẻ ngu si thì mật ong cũng thành tai vạ.

và ...
    

“Người miền núi thường nói: vị trí thích hợp nhất đối với dao găm là vỏ bọc, đối với lửa là bếp lò, đối với đàn ông là nhà mình. Nhưng một khi lửa bứt ra khỏi bếp lò và cháy bùng trên đỉnh núi cao, thì dao găm nằm yên trong bao không còn là dao găm và người đàn ông ngồi yên bên bếp lò nhà mình không còn là đàn ông nữa”

…

“Con người cần 2 năm để học nói và 60 năm để học cách im lặng.

Tôi không phải hai tuổi và cũng không phải sáu mươi. Tôi đang ở giữa độ đường. Tuy nhiên, có lẽ tôi gần điểm sau hơn vì lời chưa nói của tôi quý hơn tất cả những lời nói rồi.”

…

“Anh hãy tập hợp ý nghĩ của mình thành những đàn ngựa quý, không con nào thua kém con nào. Anh hãy thả đàn ngựa ấy lên cánh đồng cỏ của những trang giấy trắng. Hãy để cho ý nghĩ của anh phi trên trang giấy như những con ngựa cuống quýt, như đàn dê rừng.

Đừng giấu những ý nghĩ của mình. Nếu giấu đi thì anh sẽ quên mất đã để ở đâu. Giống như kẻ hà tiện đôi khi quên mất nơi giấu tiền và cuối cùng bị mất tiền chính vì sự keo kiệt của mình.

Nhưng cũng đừng trao ý nghĩ cho người khác. Không thể đưa nhạc cụ quý cho trẻ con thay đồ chơi. Đứa trẻ hoặc sẽ làm gãy hỏng, hoặc sẽ đánh mất, hoặc sẽ bị đứt tay vì thứ nhạc cụ đó.”

…

“… ánh lửa trên khung cửa nhỏ đã soi rọi cho tôi qua bao năm tháng, những lúc tôi đi khắp thế gian. Còn khi tôi trở về ngôi nhà thân thuộc và từ trong nhà nhìn ra ngoài, tôi thấy cả thế giới rộng lớn …”